گفت و گوي ايسنا با سعيد حجاريان

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس سياسي
انتخاب شونده مكلف است به وعده‌هايي كه پيش از انتخابات داده است، جامه عمل بپوشاند و مهمترين تكليف آنان تحري قوه تقنين براي ممانعت از ايجاد جريان‌هاي تقنين موازي است.
سعيد حجاريان، عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت ايران اسلامي در گفت‌وگو با خبرنگار سياسي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با اشاره به اينكه معمولا بحث‌هاي پيرامون انتخابات (معرفي كانديداها، ارائه ليست‌هاي انتخاباتي، رقابت‌هاي سياسي و حزبي و…) يكي دو ماه پيش از آن آغاز مي‌شود، با اظهار شگفتي‌ از اينكه اين‌ بار درباره انتخابات مجلس هفتم اين بحث‌ها برخلاف گذشته خيلي زودتر مطرح شده است، گفت: « اين كار به نظرم غير عادي است، به ياد ندارم چنين چيزي در ادوار گذشته روي داده باشد.»
وي در تشريح علل اين موضوع توضيح داد: « به نظر مي‌رسد برخي از بيم اينكه مبادا تنور انتخابات سرد باشد، از هم اكنون با بحث و گفت‌وگو درباره آن به دميدن در اين كوره مي‌پردازند.»
به اعتقاد وي، ترس از حضور پياپي كميسارياي مختلف در ايران نيز از جمله عواملي است كه به اين امر دامن ‌زده است. به ويژه آنكه تاكنون نمايندگاني از كميسارياي حقوق بشر و آزادي بيان، آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز به ايران آمده‌اند و هر بار حضور آنان در ايران، به منزله تبيين و تعيين استانداردها و شاخص‌هاي بين‌المللي است كه هر نوع عملكردي برخلاف آن نيز منجر به اقداماتي بر عليه ما خواهد شد. بنابراين بهتر است با گرم كردن تنور انتخابات از حضور ناظران بين‌المللي انتخابات به ايران جلوگيري شود، زيرا در غير اين صورت، از آن‌جا كه استانداردهاي مد نظر آن‌ها با شرايط انتخابات ما (چه از نظر نظارت استصوابي، شمارش آراء، چگونگي راي گيري،..) منطبق نيست، سراپاي انتخابات ما زير سوال خواهد رفت.
حجاريان افزود: « در صورت زير سوال رفتن روند انتخابات ما، مجلسي كه شكل خواهد گرفت از نظر آنان نامشروع بوده و مصوبات آن نيز غير قانوني محسوب خواهد شد. همين امر نيز در نهايت در روابط دوجانبه ايران و جهان بين‌الملل، تاثيري نامطلوب برجاي خواهد گذاشت.»
عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت با بيان اينكه “در صورت برگزاري انتخاباتي آزاد و عادلانه، ما هراسي نخواهيم داشت”، افزود: « آن را كه حساب پاك است، از محاسبه چه باك است. ما قبلا هم گفته بوديم كه بگذاريد مردم بر همه چيز نظارت كنند.»
وي با اشاره به اينكه به تازگي يكي از مقامات قضايي اعلام كرده تمامي درهاي زندان‌ها باز است، هر كس مي‌خواهد مي‌تواند بازديد كند، يادآور شد: « اين اظهار نظر در شرايطي ابراز مي‌شود كه برخي وكلا امكان ملاقات با موكلين خود را ندارند و خبرنگاران داخلي و نمايندگان مجلس از بازديد از زندان محرومند. البرادعي مي‌تواند از نيروگاه هسته‌اي نطنز بازديد كند ولي اساتيد دانشگاه خودمان نمي‌توانند چنين كنند.»
حجاريان تاكيد كرد: « اين در حالي است كه ما با نظارت‌هاي آزاد داخلي مي‌توانيم از نظارت‌هاي خارجي جلوگيري و خودمان عملكرد و وضعيت خودمان را محاسبه كنيم. حاسبوا قبل ان تحاسبوا.»
اين عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت با اعتقاد بر اينكه فضاي واقعي و مطلوب انتخابات، در برگيرنده شرايط انتخاب كنندگان و انتخاب شوندگان است، اظهار عقيده كرد: « در مبحث انتخاب كنندگان در درجه اول بايد توجه داشت كه انتخاب كنندگان حق دارند راي دهند و نه تكليف. از اين‌رو نبايد مردم را مكلف به شركت در انتخابات دانست.»
اين كارشناس علوم سياسي با اظهار نظري مبني بر اينكه تكليف از كلفت به معني سختي، سنگيني و چيزي كه براي انسان‌ گران است مي‌آيد، ادامه داد: « تكليف هم مثل اعمال واجب كفايي است؛ مثل دفن كردن مرده‌اي كه بر زمين افتاده است يا نماز صبح كه براي اولياء ‌الله شيرين است و براي ديگران كار سختي است. در حالي كه حق به معني دريافت حقوق حقه، همچون دريافت حقوق سر برج يا ارائه يارانه به هر شهروند شيرين است. همچنان كه مردم براي دريافت يارانه صف مي‌بندند ولي از دفن ميت فرار مي‌كنند. البته نبايد فراموش كرد كه حق قابل تفويض، اسقاط و انتقال است.»
حجاريان با تاكيد بر اينكه انتخاب كننده حق دارد مطابق سليقه‌اش نماينده‌اش را برگزيند تا بعدها حامي حقوق آن‌ها باشد، گفت: « مردم بايد انتخابات آزاد و عادلانه را احساس كنند و اطمينان يابند كه از حق انتخاب برخوردارند و كسي ديگر جاي آنان تصميم نمي‌گيرد و دايره انتخابشان را محدود نمي‌كند.»
حجاريان با بيان اينكه كارت راي همانند كالاست، ادامه داد: « مثلا اگر آن را يك هفته بعد به صندوق بيندازند، در عرض يك هفته بازار داد و ستد اين كالا فراهم مي‌شود و قيمت آن مشخص مي‌گردد (مانند كوپن) و آن گاه شايد مشاركت به بالاي 70 - 80 درصد نيز برسد.»
وي در باب حقوق انتخاب شوندگان يادآور شد كه آنان، هم از حق و هم از وظيفه و تكليف به واسطه مسووليتي كه برعهده گرفته‌اند، برخوردارند. البته تكليف آنان از حقوقشان بيشتر است. زيرا انتخاب شونده مكلف است به وعده‌هايي كه پيش از انتخابات داده است، جامه عمل بپوشاند و مهمترين تكليف آنان تحري قوه تقنين است براي ممانعت از ايجاد جريان‌هاي تقنين موازي.
وي در ادامه گفت‌وگوي خود با خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، خاطرنشان كرد: « اين در حالي است كه نمايندگان مجلس با «باي‌پاس» قانون‌گذاري از سوي محافظه‌كاران مواجه مي‌شوند و توان دفاع از حقوق موكلينشان را ندارند. مضاف بر اينكه از حق نظارت، تحقيق و تفحص و ارائه طرح نيز محرومند و مصوباتشان دائما با سد شوراي نگهبان و مجمع تشخيص مصلحت نظام روبرو مي‌شود.»
حجاريان همين امر را سبب دلسردي مردم خواند و افزود: « در چنين شرايطي مردم، يا نمايندگان را ناتوان مي‌دانند، يا ساختار را ناسالم مي‌خوانند و يا تصور خواهند كرد كه نمايندگان از توان لازم برخوردار بوده ولي سازمان‌دهي قوي نداشته‌اند و از اين رو تلاش‌هايشان به نتيجه نرسيده و يا اينكه ارتباط وثيقي ميان مردم با نمايندگانشان وجود نداشته كه اين هم به علت حضور كمرنگ احزاب به عنوان واسطين ميان مردم و نمايندگان است كه نتوانسته‌اند پشتوانه‌اي قوي‌ براي فراكسيون‌ها باشند.»
به اعتقاد وي قطع اميد مردم از نمايندگانشان در مجلس، به اعتراض، نافرماني مدني، رفتارهاي غير مسالمت‌آميز و... خواهد انجاميد. به عبارت ديگر اگر مجلس نتواند به استيفاي حقوق مردم بپردازد، راه بر خشونت‌طلبان گشوده خواهد شد.
حجاريان در ارزيابي خود نسبت به حضور مردم در انتخابات، تصريح كرد: « مردم در استان‌ها و شهرستان‌هاي كوچك به علت انگيزه‌هاي قومي و هويتي، در انتخابات شركت خوبي خواهند كرد ولي در شهرهاي بزرگ همچنان مشكلاتي براي حضور مردم پاي صندوق‌هاي راي وجود دارد. البته نبايد فراموش كرد كه اگر موانع حضور مردم رفع نشوند، وضعيت كلان‌شهرها به تدريج به شهرهاي كوچك تسري خواهد يافت؛ مضاف بر اينكه شهرهاي بزرگ همواره سرنوشت كشور را رقم مي‌زنند. همچنان كه انقلاب هم محصول تحول در شهرهاي بزرگ مثل تهران، اصفهان، تبريز و ... بود.»
حجاريان با اشاره به اينكه در استانداردهاي جهاني سطح سواد، درآمد و گستردگي ارتباطات با مشاركت مردم در انتخابات نسبت مستقيم دارد، خاطرنشان كرد: « اينكه در ايران اين نسبت معكوس است، خلاف قاعده است و بايد ناشي از آن باشد كه در روال برگزاري انتخابات مشكلاتي وجود دارد.»
اين كارشناس امور سياسي فرصت باقي مانده تا انتخابات را براي رفع اين مشكلات كافي ندانست و ابراز عقيده كرد: « تنها در صورتي كه يك اتفاق خارق‌العاده روي دهد (نوعي شوك‌تراپي از داخل يا خارج) حضور گسترده مردم در انتخابات را مي‌توان تضمين كرد.»
وي ادامه داد: « فشارهاي بين‌المللي نمي‌تواند در زمره شوك‌هاي خارجي باشد، چون گزارش كميسارياهاي بازديد كننده از ايران به زودي منتشر نخواهد شد و در مورد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم كه مهمترين آنهاست تا ژانويه فرصت داريم.»
عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه “پس از 6 سال سردادن شعار توسعه سياسي، آيا انتظار يك حادثه غير مترقبه را داشتن، نوعي شكست محسوب نمي‌شود”، گفت: « نه، اين طور نيست. چون سياست همچون روال عادي زندگي ماست. بركناري يك حزب و روي كارآمدن يك حزب ديگر همانند روال يكنواخت زندگي است؛ ما هم عادت كرده‌ايم كه در فضايي ناممكن و در آرزوي معجزه زندگي كنيم.»
حجاريان افزود: « اساسا توسعه سياسي به دنبال آن است كه از فضاي جامعه سياست‌زدايي شود. به اين معني كه افكار مردم، كمتر متوجه قدرت باشد و به ديگر عرصه‌هاي زندگي معطوف شود.»
وي با اعتقاد بر اينكه سياست‌زدايي از عرصه زندگي مردم از جمله محصولات توسعه سياسي است، تاكيد كرد: « هر گاه ايران از ليد خبرهاي دنيا خارج شد، به منزله آن است كه به اين مهم دست يافته‌ايم. همچنان كه در كشورهاي توسعه يافته‌اي چون آلمان و اتريش، سياست دغدغه عده‌اي خاص است و ذهن مردم از سياست به عرصه‌هاي ديگر زندگي (عرصه‌هاي اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و ...) معطوف شده است. ولي در ايران مردم حتي در تاكسي و صف نانوايي هم بحث سياسي مي‌كنند و نگران مسائل سياسي هستند.»
حجاريان از اينكه علي‌رغم اين وجه از توسعه‌يافتگي سياسي، پس از دوم خرداد سياست عمومي‌تر شده ‌است، آن را ناشي از نوعي ناهنجاري سياسي دانست.
از نگاه وي اگرچه بخشي از علل تشكيل اين ناهنجاري، بي‌اعتمادي مردم به اليت‌هاي سياسي براي تحقق مطالباتشان است؛ ولي مهمتر آن است كه مردم در جوامع توسعه نيافته، في نفسه به دنبال قدرت هستند؛ زيرا قدرت - در جامعه‌اي نظير ايران - تنها نردبان ترقي است كه مي‌توان از طريق آن به ثروت، مقام، معرفت و منزلت دست يافت.