ارزيابي‌‏هاي رسمي و کارشناسي درباره مذاکرات جاري ايران و اروپا، ايلنا

حميدرضا آصفي، عليرضا اکبري، مهدي مطهرنيا، موسي پورموسوي، محمدعلي بصيري و حسين الله‌‏کرم

تهران- خبرگزاري کار ايران
مذاکرات جاري بين ايران و سه کشور اروپايي انگليس، آلمان و فرانسه درباره فعاليت‌‏هاي هسته‌‏اي جمهوري اسلامي ايران و نشست آينده شوراي‌‏حکام در سپتامبر که در مقر آژانس بين‌‏المللي انرژي اتمي در وين برگزار مي‌‏شود، ارزيابي‌‏هاي مختلف رسمي و کارشناسي را در برداشته که در ادامه به تعدادي از آنها اشاره مي‌‏شود.
ـــــــــــــــــ
سخنگوي وزارت‌‏امورخارجه کشورمان پذيرش هرگونه شرط جديد درمورد فعاليت‌‏هاي هسته‌‏اي جمهوري اسلامي ايران را رسماً رد کرد.
به گزارش خبرنگار سرويس ديپلماتيک خبرگزاري کار ايران ( ايلنا )، حميدرضا آصفي در جمع خبرنگاران داخلي و خارجي اظهار در خصوص خريد گاز هيدروژن سنگين از روسيه توسط ايران، گفت: خريد اين ماده، کار خلافي محسوب نمي‌‏شود؛ ضمن اينکه اصولاً چنين خريدي صورت نگرفته و خود روس‌‏ها هم آن را تکذيب کردند.
سخنگوي وزارت‌‏امورخارجه درباره مذاکرات پاريس، اظهار داشت: گفت‌‏وگوهاي ما با اروپا ادامه دارد و لازم است که انجام شود و در آينده هم انجام خواهد شد.
وي با بيان اينکه آنچه جمهوري اسلامي ايران به دنبال آن بوده و تا حدود زيادي هم موفق شده " اعتمادسازي" و " نشان‌‏دادن" صداقت در کارهاست، گفت: ما به بيانيه تهران پايبنديم و تعليق داوطلبانه غني‌‏سازي براي همکاري و اعتمادسازي را پذيرفتيم و تعليق کماکان ادامه دارد.
آصفي ادامه داد: اروپا نتوانست به تفاهم فوريه بروکسل عمل کند و بنابراين ما نيز به تعهد خود که تعليق ساخت و مونتاژ قطعات بود، پايبند نيستيم.
وي افزود: تمامي اقدامات جمهوري اسلامي ايران با اطلاع و هماهنگي و نظارت آژانس بين‌‏المللي انرژ اتمي صورت گرفته و در چارچوب پروتکل بوده است و هيچ اقدامي مخفيانه صورت نگرفته است.
سخنگوي وزارت‌‏امورخارجه با بيان اينکه تعليق موقت غني‌‏سازي براي اعتمادسازي بوده است، گفت: ما هم‌‏اکنون در فضاي ديگري هستيم و از آن شرايط بيرون آمده‌‏ايم.
وي با تأکيد بر اينکه هنوز غني‌‏سازي را شروع نکرده‌‏ايم، گفت: ما اعتمادسازي کرده‌‏ايم؛ اظهارنامه هزار صفحه‌‏اي ارائه کرده‌‏ايم آژانس هر جا که خواسته با هماهنگي ما بوده است.
آصفي تصريح کرد: بحث تحميل شرايط مطرح نيست؛ زيرا ايران هيچ شرط تحميلي را نمي‌‏پذيرد؛ استفاده از فن‌‏آوري هسته‌‏اي حق ماست؛ مردم و دولت اجازه صرف‌‏نظر از اين حق را نمي‌‏دهند و مجلس نيز بر اين موضوع حساس است.
سخنگوي وزارت‌‏امورخارجه در تشريح دلايل عدم اطلاع‌‏رساني وزارت امورخارجه درباره مذاکرات هسته‌‏اي ايران با انگليس، آلمان و فرانسه در پاريس گفت: نفس اين قبيل مذاکرات، محرمانه است و منتشر نمي‌‏شود و مقامات رسمي اروپا هم چيزي منتشر نکرده‌‏اند.
وي ادامه داد: بعضي رسانه‌‏هاي خارجي به‌‏زعم خود گزارش‌‏هايي را صرف‌‏نظر از صحت آن انتشار دادند و بعضي رسانه‌‏هاي ما هم اين کار را کردند و توازن برقرار بوده است.
وي در پاسخ به سؤال خبرنگاري که پرسيد: آيا امکان دارد مواضع اروپا در مذاکرات پاريس را تشريح کنيد، گفت: خير.
***************
مشاور سابق وزير دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح گفت: مذاکرات پاريس، آتش‌‏تهيه نشست آينده شوراي‌‏حکام است.
دکتر عليرضا اکبري، رئيس مؤسسه پژوهش هاي راهبردي تصميم در گفت‌‏وگو با خبرگزاري کار ايران ( ايلنا ) با بيان اينکه هدف جمهوري اسلامي ايران در مذاکرات پاريس, خاتمه‌‏دادن به پرونده هسته‌‏اي خود در اجلاس سپتامبر است, گفت: تهران بلوف‌‏هاي غرب و سه کشور اروپايي را ناديده گرفت زيرا در مذاکرات 23 فوريه بروکسل, کشورهاي محور پذيرفته بودند که در اجلاس ژوئن پرونده ايران را خاتمه بدهند.
وي افزود: استنباط ديپلمات‌‏هاي ايراني اين بود که پرونده ايران توسط اروپايي‌‏ها در نشست ژوئن خاتمه مي‌‏يابد ولي اين کار صورت نگرفت و قطعنامه اجلاس ژوئن 2004, به نوعي تنظيم شد که پرونده ايران تا زمان نامعلومي ادامه داشته باشد.
اکبري ادامه داد: دستگاه ديپلماسي ايران با خوشبيني از اين مسأله عبور کرده و درخواست ادامه مذاکره با اروپا را در دستور کار خود قرار داده است.
وي افزود: اصل مذاکره مي‌‏تواند به معناي اقتدار باشد و نکوهش نمي‌‏شود اما مذاکره با چه منطقي و از چه خاستگاهي؟
مشاور سابق وزير دفاع، اطلاعات منتشر شده از مذاکرات پاريس را حاکي از فشار بر طرف ايراني و اشتباه محاسباتي دستگاه مذاکره‌‏کننده از سوي ايران عنوان کرد و اظهار داشت: جمهوري اسلامي ايران نمي‌‏بايست در مذاکراتي که بخواهند حقوق مسلمش را خلع کنند حضور پيدا کند, حال مي‌‏خواهد اين تعهدات نظير تعهد به چشم‌‏پوشي از ماده 10 ان‌‏پي‌‏تي باشد يا اينکه از ايران بخواهند که تمام زواياي فعاليت‌‏هاي هسته‌‏اي‌‏اش را تحت نظارت کامل کشورهاي محور يعني سه کشور اروپايي قرار دهد نه آژانس.
رئيس موسسه پژوهش‌‏هاي راهبردي تصميم, يکي از خطرناک‌‏ترين محورهاي مذاکرات پاريس را تأييد موارد نگراني کشورهاي محور از انحراف برنامه هسته‌‏اي ايران دانست و ابراز عقيده کرد: اين امر بدترين خواسته محور يک مذاکره است؛ با رجوع به بيانيه 20 اکتبر 2003 مصادف با 29 مهرماه 1382 مي‌‏توان فهميد که يکي از محورهاي بيانيه, تعهد ايران نسبت به رفع نگراني کشورهاي محور و غرب از برنامه هسته‌‏اي ايران بوده و بنابراين تکرار مجدد آن بند در مذاکرات پاريس به معناي اين است که ما هنوز در شرايط وخيم سپتامبر 2003 قرار داريم.
وي در ادامه, مهم‌‏ترين عامل براي فشار به ايران را, موضوع نگراني غرب از فعاليت‌‏هاي هسته‌‏اي ايران دانست و تأکيد کرد: دستگاه ديپلماسي ما اميدوار بود که بعد از توافقات 20 اکتبر 2003, در سعدآباد , نگراني‌‏ها و تنش‌‏ها عليه ايران برطرف شود اما تداوم نگراني‌‏هاي غرب در مذاکرات پاريس، بيانگر اين واقعيت تلخ است که متأسفانه ما پيشرفتي نداشتيم و عقب‌‏نشيني کرده‌‏ايم.
اکبري اضافه کرد: محور چهارمي که در مذاکرات پاريس از ايران خواسته‌‏اند, تضمين براي همکاري درمبارزه با تروريسم, کمک به استقرار صلح اسرائيلي در خاورميانه و اصلاح رويه‌‏هاي حقوق‌‏بشري در ايران است؛ بنابراين با چنين دستور مذاکراتي مي‌‏توان درک کرد که مذاکرات پاريس آتش‌‏تهيه مقدماتي براي اجلاس سپتامبر آينده شوراي حکام خواهد بود.
اين کارشناس مسائل هسته‌‏اي گفت: بعد از اجلاس ژوئن افزايش شديد فشار بر ايران قابل پيش‌‏بيني بود؛ تهديدات کنوني رژيم صهيونيستي در خصوص حمله نظامي به ايران, مکمل فشارهاي سياسي ـ رواني آمريکايي‌‏ها عليه ايران در شرايط فعلي است.
مشاور سابق وزير دفاع، تصريح کرد: مذاکرات پاريس و فشارهاي اروپايي‌‏ها تکميل‌‏کننده سناريوي آمريکا عليه ايران است.
وي با بيان اينکه فشار سياسي ـ رواني عليه ايران ادامه خواهد داشت, گفت: آمريکايي‌‏ها, سياست تهديد نظامي در لفظ و ايجاد فضاي ذهني براي تلطيف مناسبات و مذاکرات را توأم با هم ادامه خواهند داد و لحن دستور مذاکرات اروپايي‌‏ها با ايران شديدتر خواهد شد.
رئيس مؤسسه پژوهش‌‏هاي راهبردي تصميم، ابراز عقيده کرد: در اين مذاکرات، سطح توقع براي عقب‌‏نشيني ايران نظير چشم‌‏پوشي کامل از برنامه هسته‌‏اي و قراردادن کامل اختيار برنامه هسته‌‏اي کشور تحت نظارت غرب و آژانس بين المللي انرژي اتمي تا نشست سپتامبر شوراي حکام ادامه خواهد يافت.
وي افزود: احتمال دارد که در بازرسي‌‏هاي جاري, موضوعات جنجال‌‏برانگيز جديدي عليه ايران مطرح شود تا اينکه نهايتاً ايران را با يک موضوع کاملاً انفعالي و تدافعي وارد اجلاس سپتامبر کنند.
اکبري پيش‌‏بيني کرد: در چنين شرايطي نه‌‏تنها پرونده ايران در اجلاس سپتامبر بسته نخواهد شد بلکه ايران بايد انتظار شرايط سخت‌‏تري را داشته باشد.
مشاور سابق وزير دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح، تصريح کرد: به موازات اين روند، آمريکايي‌‏ها طرح پيمان منع گسترش سلاح‌‏هاي هسته‌‏اي ( ان‌‏پي‌‏تي ) جديد را براي سال 2005 ارائه خواهند داد که از جمله شرايط آن, تغيير مقدمه ان‌‏پي‌‏تي و مشخصاً حذف ماده 6 و بخش دوم ماده 10 ان‌‏پي‌‏تي و مهم‌‏تر از اين, تحريم همه کشورهاي غيرهسته‌‏اي نسبت به هرگونه فناوري هسته‌‏اي خواهد بود.
اين کارشناس مسائل هسته‌‏اي در خصوص وضعيت آينده ايران و رويکرد جمهوري اسلامي در برنامه هسته‌‏اي خود گفت: ايران مي‌‏بايست هرگونه اقدام يا مذاکره را صرفاً بر مبناي سه سند شناخته شده " اساسنامه آژانس بين‌‏المللي انرژي اتمي", " متن کامل ان‌‏پي‌‏تي" و "توافقنامه پادمان هسته‌‏اي بين ايران و آژانس" انجام دهد.
وي اضافه کرد: اين امر به معني حذف پروتکل الحاقي به عنوان مبناي مذاکره است و در عين حال بايد امضاي دولت پاي سند پروتکل که در دسامبر 2003 انجام شده, مورد بازنگري قرار بگيرد.
**************
يک کارشناس مساول استراتژيک گفت: در مذاکرات بايد تدابيري اتخاذ شود که هزينه‌‏هاي پرداخت شده از تناسب منطقي و عقلاني برخوردار باشد.
مهدي مطهرنيا در گفت‌‏وگو با خبرنگار سرويس ديپلماتيک ايلنا, گفت: رويکرد اصلي مذاکره‌‏کنندگان بايد در پاسخ به اين پرسش باشد که آيا ادامه روند غني‌‏سازي اورانيوم از تناسب منطقي و عقلاني هزينه‌‏ها برخوردار است.
وي اظهار داشت: مذاکره‌‏کنندگان بايد به‌‏گونه‌‏اي به مديريت مذاکرات دست يابند که با کمترين هزينه بيشترين موقعيت براي ما به وجود آيد.
مطهرنيا در ادامه در رابطه با پيش‌‏بيني نتيجه اجلاس بعدي شوراي حکام انرژي هسته‌‏اي گفت: ايران در صورت پافشاري بر غني‌‏سازي اورانيوم با بيانيه شديداللحن شوراي حکام مواجه مي‌‏شود.
وي ادامه داد: آمريکايي‌‏ها در اين موقعيت، تمام تلاش خود را خواهند کرد که بند ماشه را در متن گزارش نهايي آژانس بگنجانند و بر عليه ايران به کار ببرند.
**************
يک کارشناس مسائل هسته‌‏اي گفت: نتايج دو سال مذاکره ايران و اروپا و تعامل آژانس با کشورها, بيانگر انحراف مسير فني بررسي پرونده هسته‌‏اي ايران است.
سيد موسي پورموسوي در گفت‌‏وگو با خبرنگار سرويس ديپلماتيک ايلنا, در خصوص فرصت‌‏ها و چالش‌‏هاي جمهوري اسلامي ايران در مذاکرات پاريس، افزود: عوامل اثرگذار بر آژانس بين‌‏المللي انرژي هسته‌‏اي فراتر از محدوده عملکردي اين سازمان، سعي بر انحراف مسير و به چالش کشاندن ايران و شوراي حکام دارد و آنچه در مواضع رسمي ايران بيان شده, همگي در چارچوب معاهده NPT و ملحقات آن است.
وي اضافه کرد: دست‌‏اندرکاران سياست خارجي در برابر فزون‌‏خواهي برخي از اعضاي شوراي حکام که از قضا با چوب سياست حرف مي‌‏دانند, موجب مشکلات زيادي شده است.
اين کارشناس ابراز عقيده کرد: ايران در برخي از مقاطع با گذشت از حق خويش, سعي در ابراز حسن نيت داشته ليکن به دليل تأثيرگذاري عوامل غير فني و صرفاً سياسي در مسير پرونده, چالش بين آژانس و ايران به وضعيت بحراني ميل کرد.
وي افزود: آنچه در مديريت بحران در چنين حالتي مهم است اتکا به منافع ملي و براساس واقعيت‌‏هاي پيراموني است؛ اتخاذ چنين روندي, ايران را در چارچوب مقررات بين‌‏المللي در استفاده از انرژي صلح‌‏آميز هسته‌‏اي در وضعيت مناسبي قرار خواهد داد اما هر گونه کوتاهي از حق مسلم براي ملت ايران, مشکلات ما را بيشتر خواهد کرد.
پورموسوي خاطرنشان کرد: آمريکا و هم‌‏پيمانانش معتقد به ارجاع پرونده ايران به شوراي‌‏امنيت هستند و برخي ديگر از رقبا به اصل چانه‌‏زني سياسي روي آورده‌‏اند که در هر دو صورت نتيجه کارکردي چنين حالتي اصرار به حفظ مواضع اصولي در چارچوب منافع ملي است.
پورموسوي با بيان اينکه پرونده هسته‌‏اي ايران به شوراي امنيت ارجاع داده نمي‌‏شود, گفت: با توجه به وضعيت حاکم بر آمريکا, پرونده هسته‌‏اي ايران در همين حد و با فشارهاي سياسي ادامه مي‌‏يابد بنابراين با حفظ انسجام دروني و مديريت واحد در اتخاذ مواضع, بسياري از تنگناها را به فرصتي مناسب تبديل خواهد کرد و با توجه به شفاف‌‏سازي ايران, هرگونه خواست مضاعف از جانب رقيب غيرمنطقي خواهد بود.
وي در پايان تأکيد کرد: ايران در تعامل سازنده خود با شوراي حکام به شفاف‌‏سازي, اعتمادسازي و تعامل ايران با شوراي‌‏حکام وابسته‌‏اند و هرگونه برخورد غير فني با مسأله انرژي هسته‌‏اي ايران, تبعات سنگيني براي غرب خواهد داشت.
****************
يک کارشناس مسائل استراتژيک گفت: اگر هنوز اعتقاد داريم که مقاومت استقلال مي‌‏آورد بايد رويه قبلي خود را که به خاطر آن انقلاب کرده‌‏ايم ادامه دهيم.
دکتر محمدعلي بصيري در گفت‌‏وگو با خبرنگار سرويس ديپلماتيک ايلنا گفت: توقف غني‌‏سازي اورانيوم يک تعهد اخلاقي بود که ايران براي نشا‌‏ن‌‏دادن حسن‌‏نيت خود شروع کرد و بعد از اينکه اروپايي‏ها تعهد خود را شکستند ديگر دليلي براي ادامه اين همکاري وجود ندارد.
اين استاد دانشگاه علوم‌‏سياسي دانشگاه اصفهان، اظهار داشت: آمريکا تمام سعي خود را مي‌‏کند تا پروژه هسته‌‏اي ايران را بحراني کند و اين کار را انجام خواهد داد.
وي با مقايسه مواضع آمريکا نسبت به عراق، ليبي و کره‌‏شمالي گفت: ما شاهد بوديم که کره شمالي به علت ايستادگي بر مواضع خود مشکلات و موانع پيش رويش را حل کرد.
بصيري تصريح کرد: آمريکا و اسرائيل حرف خودشان را مي‌‏زنند و اگر نتوانستد جامعه جهاني را بر عليه ما به اجماع برسانند مانند عراق يک‌‏جانبه عمل خواهند کرد.
وي ادامه داد: ما اگر بخواهيم در اين مرحله عقب‌‏نشيني کنيم بايد گام‌‏هاي بعدي را براي تسليم برداريم.
بصيري گفت: هدف اروپا اين است که توسعه فني را از ايران بگيرد و دانش هسته‌‏اي را در انحصار خود قرار دهد.
وي با اشاره به تهديدات جديد رژيم اسرائيل بر ضد تأسيسات هسته‌‏اي ايران اظهار داشت: اسرائيل آن‌‏قدر مشکل دارد که به نفعش نيست وارد بحران جديدي شود و تمام سعي‌‏اش اين است که فشار رواني بر مردم و مسؤولان ايجاد کند.
***************
حسين الله‌‏کرم گفت: اگر تعهدي را مي‌‏پذيريم بايد در راستاي تکميل روند غني‌‏سازي اورانيوم باشد.
اين استاد دانشگاه درگفت‌‏وگو با خبرنگار سرويس ديپلماتيک ايلنا گفت: با توجه به احتمال تصويب پروتکل شماره 2 در سال 2005 در راستاي محدوديت دست‌‏يابي ايران به غني‌‏سازي اورانيوم، مهم‌‏ترين مسأله در اين مذاکرات، بايد تسهيل و تکميل غني‌‏سازي اورانيوم باشد.

الله‌‏کرم با اشاره به مذاکرات اخير ايران و سه کشور انگليس، آلمان و فرانسه در پاريس اظهار داشت: تعهداتي که اروپايي‌‏ها در اين مذاکرات از ما مي‌‏خواهند يک سويه است و شروط جديد آنها تحميلي است.
اين استاد دانشگاه با اشاره به لزوم مذاکرات با اين سه کشور اروپايي، گفت: زماني که آمريکا مي‌‏خواهد که پرونده هسته‌‏اي ما را به شوراي امنيت سازمان ملل بفرستد ما نياز به يک سري يارگيري‌‏ها داريم.
وي ادامه داد: ايران و آمريکا هر دو، دست به يارگيري زده‌‏اند و يارگيري ايران با توجه به جريان غيرمتعهدها و کارت فعال ما و ممانعت از گسترش جهان تک‌‏قطبي است که باعث مي‌‏شود موانعي بر سر راه آمريکا به وجود آيد.