مهاجراني: بودن يا نبودن، نيک آهنگ کوثر

بررسی زندگی عطا مهاجرانی نشان از هوشمندی و تلاش فراوانش برای پیشرفت در هرم قدرت دارد. شاگردان او در دانشگاه هنر به یاد دارند درس های شاهنامه او را و نگاهش را به قدرت. او ناخودآگاه چنان شیفته قدرت می شده که انگار هیچ چیزی جز قدرت مطلق سیرابش نمی کرده است

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

نيک آهنگ کوثر

عطا مهاجرانی نامی مطرح در تاریخ معاصر ما است. از او خوشمان بیاید یا بدمان بیاید، فرقی به حالش ندارد. او معروف ترین وزیر خاتمی بوده و نویسنده ای کم نظیر به حساب می آید. مهاجرانی از خود چهره ای مثبت برجای گذاشت و وزارت ارشاد را به مردی برای تمام فصول سپرد!
بررسی زندگی عطا نشان از هوشمندی و تلاش فراوانش برای پیشرفت در هرم قدرت دارد. شاگردان عطا مهاجرانی در دانشگاه هنر به یاد دارند درس های شاهنامه او را و نگاهش را به قدرت. او ناخودآگاه چنان شیفته قدرت می شده که انگار هیچ چیزی جز قدرت مطلق سیرابش نمی کرده است.
مهاجرانی بازیگر بی تجربه ای نبود، و می دانست بازی چند همسری وقتی عیان شود به نفع اش نیست. دو سال پیش وقتی برای مصاحبه به دفترش در مرکز گفتگوی تمدن ها رفتم، خیلی راحت به علاقه اش به رئیس جمهور شدن پرداختم، با وجود شناختی که از شگردهایش در توجیح مخاطب داشتم ، نزدیک بود همه چیزهایی را که از او می دانستم فراموش کنم و مرید اش شوم! ولی یادم آمد چه بر سر روزنامه نگاران آورده بود و کسی نمی دانست. آن روزی که به یزدان پناه مدیر مسوول روزنامه آزاد گفته بود که باید احمد زیدآبادی را از سردبیری خلع کند، روز سنگینی برای اندک کسانی بود که احمد را می شناختند. و یا فشارهای مختلفی را که بر احمد بورقانی می آورد تا کنار رود. وقتی روزنامه های بسیاری را در سال ۷۹ توقیف کردند، جز حالتی روشنفکرانه و منتقدانه چیزی از او ندیدیم. معاون مطبوعاتی جدیدی که بر سر کار آورده بود، واقعا سر کار بود! شعبان شهیدی یکی از بی خاصیت ترین و بی عرضه ترین مدیران عرصه فرهنگ شد و جز بله قربان گویی کار بهتری یاد نگرفته بود. مهاجرانی او را می خواست، که از او جلوتر نباشد. مهاجرانی ظاهری اصلاح طلب داشت و سخنانش به دل می نشست ولی از دل بر نیامده بود. مهاجرانی در برخورد هایی که از چشم روزنامه نگاران دور بود چنان پر از نخوت بود که گویی بخشی از آسمان گشوده شده تا او به زمین بیاید و بر خلق خدا منتی گذارد و در بیافشاند. مردم از او چهره ای مثبت دیده بودند و نزدیکانش می دانستند که که تصویر واقعی اش از تصویر دوریان گری کریه تر است. به یاد دارم روزی را که گفت شیر خر خورده و وارد سیاست شده. آن روز در باب ماکیاولی و سیاست بسیار سخن گفت، و از فردریک اول مثال آورد که در جوانی رساله ای در نقد شهريار ماکیاولی نگاشت و در پیری از دنباله روهای او بود. مهاجرانی نیز چنین بوده و هست. مساله ازدواج مجدد او بحث کهنه ای است. آن روز که به دفترش می رفتم، همکارانم از من در باره خانمی می پرسیدند که ظاهرا در دفترش مستقر بود، چندی بعد شایعه ازدواجش با همسر سابق یکی از سیاست مداران سابق مطرح شد، و بعد از چند هفته به نحوی مشکوک از مرکز گفتگوی تمدن ها بیرون رفت.

اگر معیار موفقیت مهاجرانی در نظر مردم، کارکرد مطبوعات آزاد شده بعد از دوم خرداد باشد، باید به نقاطی از کارنامه او در استفاده از اهرم هیات نظارت برای تعطیلی نشریه شلمچه اشاره کرد. ممکن است من و امثال من از انصار حزب الله و مسعود ده نمکی دل خوشی نداشته باشیم، ولی او حق داشت مجله منتشر کند و اگر خلافی از او سر می زد که مستوجب تعطیلی نشریه اش بود، کار را باید به دادگاه می سپردند، نه نهادی که تنها حق نظارت دارد، ایرادی که اصلاح طلبان به شورای نگهبان هم می گیرند. یکی از دلایل استعفای بورقانی هم همین دخالت های غیر اخلاقی مهاجرانی بود. مهاجرانی سال ها پیش نیز باعث رنجش دوستان قدیم اش شده بود، آنگاه که به ابراهیم نبوی بابت کارهاي درخشانش در گزارش فیلم تاخت، و یا سخنانش بعد از دستگیری شمس الواعظین. دو روز بعد از دستگیری من، دفاعش بیشتر برای پاسخ به کسانی بود که در قم شعار"مرگ بر مهاجرانی" سر داده بودند. امروز همه به فکر دفاع جمیله کدیور از او هستند. دفاعی که البته شایان توجه است؛ بر فرض اگر من نوعی بابت نپرداختن مهریه به همسر چندم خود دستگیر می شدم، خانواده همسرم به مجرد فهمیدن چند همسری احتمالی، بنیادم را شهید می کردند! و حالا محسن کدیور هم برادر زن بسیار قابل تقدیری است. باید بابت تاثیر روشنفکری دینی بر"برادر زن" ها صد آفرین گفت! چون آن قدیم ها که امثال کدیور غیرت دینی داشتند، نتیجه چیز دیگری می شد! مهاجرانی البته بر اساس امتیازات شرعی که همسرش هم به آنها احترام می گذارد، کار نادرستی نکرده است، مگر اینکه بی اطلاع و بدون موافقت جمیله کدیور دست به این آزمون خطیر مردانگی زده باشد و نتوانسته باشد عدالت را به حد قابل قبولی در ارتباط با همسرانش برقرار سازد! مردان بسیاری در نظام جمهوری اسلامی این آزمایش را پس داده اند! بالاخره آقایان مدرن شده گاهی سنتی می شوند دیگر! ولی آیا مهاجرانی این حق را داشته؟ به عنوان یک انسان که به احتمال زیاد انگیزه زندگی را در دوران اول زناشویی از دست داده و بنا به مسائل عرفی و شرعی که ظاهرا به آنها پایبند بوده، نخواسته طلاق بگیرد، شاید. ولی به عنوان کسی که داعیه هدایت جوانان و جامعه را داشت، باید می دانست که بازی نتیجه جالبی نخواهد داشت.

[کاريکاتور تازه اي از نيک آهنگ کوثر در رابطه با مهاجراني]