آقاجري: اگر قانون را امري مقدس و فرااراده ملي بدانيم، آن را به بت تبديل كرده و خواستار تسليم مردم در برابر اين بت شده‌‏ايم، ايلنا

تهران- خبرگزاري كار ايران

در ادامه مراسم بزرگداشت سومين سالگرد درگذشت دكتر يدالله سحابي كه عصر پنج شنبه با حضور جمعي از شخصيت‌‏هاي سياسي و دانشگاهي در حسينيه ارشاد برگزار شد، هاشم آقاجري گفت: در جمهوري اسلامي، اسلامي بايد حكومت كند كه مورد فهم و خواست ملت است.

به گزارش خبرنگار "ايلنا"، آقاجري از اكبر گنجي, هدي صابر, رضا عليجاني, تقي رحماني, عباس عبدي, منوچهر محمدي, احمدي باطبي، طبرزدي, دانشجويان كوي دانشگاه تهران به عنوان زندانيان سياسي ياد كرد و خواستار دفاع جامعه از حقوق همه شهروندان و زندانيان شد.
وي، با گرامي‌‏داشت ياد دكتر يدالله سحابي، دين, علم و آزادي را سه شاخصه تفكر آن مرحوم دانست و گفت: دكتر سحابي يك عمر در كنار مرحوم بازرگان براي مبارزه با استبداد جنگيد.
آقاجري كه با عنوان "سه گفتمان جمهوري در ايران كنوني"، سخن مي‌‏گفت، با بيان اينكه پس از فروپاشي شوروي و حادثه 11 سپتامبر نظام جهاني دستخوش پارادايم دگرگوني شده است، دموكراسي‌‏خواهي و عدم حمايت از حكومت‌‏هاي استبدادي را از ويژگي‌‏هاي اين پارادايم دانست و دفاع از اسلام رهايي‌‏بخش و دين‌‏پشتيبان دموكراسي و حقوق بشر را به عنوان مسووليت روشنفكران مسلمان در اين پارادايم بيان كرد.
وي با اشاره به تكوين فرآيند استعمارزدايي و به رسميت شناختن حق تعيين سرنوشت در روابط بين ملت‌‏ها و اصل برابري انسان‌‏ها و اعلاميه جهاني حقوق بشر پس از پايان جنگ جهاني دوم و تكوين نظام دو قطبي، گفت: با فروپاشي نظام دو قطبي حمايت از حكومت‌‏هاي ديكتاتوري بسيار آسيب‌‏پذير و شكننده است و در موج دموكراسي‌‏خواهي، هيچ دولتي جرات حمايت از رژيم‌‏هاي ديكتاتوري را ندارد.
اين استاد دانشگاه تصريح كرد: با توجه به موج دموكراسي پيرامون ايران نيازمنديم كه با بازنگري و تامل جدي، گفتماني را سامان دهيم تا بتوانيم، نقشي فعال و هم‌‏تراز تاريخ فرهنگ و تمدن ديرينه اين مرز و بوم داشته باشيم.
به گفته آقاجري، ايران مي‌‏توانست در دوم خرداد 76 پيشتاز دموكراسي و حقوق بشرخواهي در منطقه شود كه به دلايلي اين تجربه تاريخي متوقف شد.
وي در ادامه سخنانش از قانون به عنوان تبلور خواست و اراده ملت و امري غيرمقدس و قابل نقد ياد كرد.
به عقيده آقاجري اگر قانون را امري مقدس و فرا اراده ملي بدانيم، در واقع آن را به بت تبديل كرده و خواستار تسليم مردم در برابر اين بت شده‌‏ايم.
آقاجري اظهار داشت: در جوامع قانوني و دموكراتيك بايد عرصه براي نقد و تغيير قانون باز باشد و اگر مشخص شود كه اراده يك ملت پس از چند نسل تغيير كرده است، امكان جايگزين قانوني جديد وجود داشته باشد، اين همان منطقي است كه بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران هنگام بازگشت به ايران در بهشت زهرا آن را مورد تاكيد قرار داد.
استاد دانشگاه تربيت مدرس سپس به بيان ديدگاهش در مورد سه گفتمان جمهوري پرداخت.
وي با بيان اينكه اقتدارگرايان به صراحت و در عمل اعلام كرده‌‏اند كه جمهوري‌‏خواه نيستند، افزود: اقتدارگرايان در اوايل انقلاب نظام شورايي را به نظام مشورتي تعبير كردند، اين نشان مي‌‏دهد كه آنها مردم را حداكثر در حد مشورت‌‏دهنده مي‌‏دانند و معتقدند كه تصميم‌‏گيرندگان اصلي افرادي هستند كه در رأس قدرت قرار دارند.
آقاجري تصريح كرد: جمهوري‌‏خواهي اقتدارگرايان، ابزاري و فرماليستي است، به اين معنا كه اگر مردم اراده‌‏اي مخالف خواست آنها داشته باشند، اين اراده را نمي‌‏پذيرند.
آقاجري از گفتمان جمهوري اسلامي جمهوري، عرفي و سكولار و جمهوري دموكراتيك اسلامي به عنوان سه گفتمان موجود در ايران ياد كرد و با برشمردن برخي وجوه تمايز اين سه گفتمان، خاطرنشان كرد: گفتمان جمهوري مطرح در سال‌‏هاي اخير، نوعي واكنش نسبت به گفتمان جمهوري اسلامي بوده است، اينكه امروز دانشجويان به اين نتيجه رسيده‌‏اند كه دين بايد از عرصه عمومي جدا شود، در واقع معلول شرايط سياسي و اجتماعي به دليل واكنش به نظام موجود است.
به گفته استاد دانشگاه تربيت مدرس، رفتار برخي از افراد چنان تصويري از اسلام ترسيم كرده است كه هر جوان آزادي‌‏خواه و دموكراسي‌‏خواه را ناگزير مي‌‏كند علاوه بر جدايي نهاد دين از نهاد سياست، به جدايي دين از سياست نيز حكم دهد.
وي، با تصريح بر اينكه در گفتمان جمهوري اسلامي، نهاد دين و نهاد سياست ادغام شده و اين ادغام به قدري شديد است كه كوچكترين تمايزي بين عرصه عمومي و عرصه خصوصي را برنمي‌‏تابد، ادامه داد: در قانون اساسي نهادهايي به طور مشخص متولي دين هستند كه اين امر ريشه در نوعي روحانيت‌‏گرايي و روحانيت‌‏سالاري دارد، بنابراين تا زماني كه اين گفتمان وجود دارد، جدايي نهاد دين از نهاد سياست به طور كامل امكان‌‏پذير نيست.
آقاجري، در توضيح گفتمان جمهوري دموكراتيك اسلامي ضمن برشمردن برخي از مولفه‌‏هاي اين گفتمان از قبيل اعتقاد به جدايي نهاد دين از نهاد سياست و عدم تفكيك دين از سياست گفت: براساس اين گفتمان سياست از مذهب الهام مي‌‏گيرد و مباني اعتقادي در سياست سرريز مي‌‏شود و سياستمداران متعهد به ارزش‌‏هاي ديني و اعتقاد ديني هستند.
وي اظهار عقيده كرد: اين در حالي است كه در گفتمان جمهوري سكولار، هيچ نسبت مشخصي بين حكومت با معنويت و اخلاق وجود ندارد.
به گفته اين استاد دانشگاه، تجربه حكومت‌‏هاي سكولار در منطقه خاورميانه نشان داده است كه به دليل مسلمان بودن منطقه هيچگاه سكولاريسم نتوانسته است جمهوريت و دموكراسي را در فرهنگ مردم نهادينه كند.
وي در ادامه سخنانش با بيان اينكه در نظام جمهوري اسلامي براساس ديدگاه بنيانگذار اين نظام، اسلامي بايد حكومت كند كه مورد فهم و خواست مردم باشد، تصريح كرد: فهم و خواست مردم متغير است، بنابراين اسلامي كه مردم در سال 57 مي‌‏خواستند با اسلامي كه در حال حاضر مي‌‏فهمند و مي‌‏خواهند، متفاوت است.
به عقيده آقاجري در گفتمان جمهوري دموكراتيك اسلامي، نهاد دين از نهاد حكومت جداست، حكومت و ولايت از آن خداست و پس از عصر نبوت و در روزگار غيبت به مردم داده مي‌‏شود و مردم نيز اين قدرت را به صورت موقت به حاكمان تفويض مي‌‏كنند و مي‌‏توانند به صورت مداوم حاكمان را عزل و نصب كنند.
وي، همچنين خاطرنشان كرد: در جمهوري دموكراتيك اسلامي هيچ نابرابري بر اساس جنسيت، قوميت و مذهب وجود ندارد.
آقاجري با تاكيد بر اينكه قانون اساسي بايد به گونه‌‏اي باشد كه بر اساس خواست ملت قابل تغيير باشد، اظهار داشت: در گفتمان جمهوري دموكراتيك اسلامي، هيچ‌‏گاه راه انتخاب مردم بسته نمي‌‏شود و حتي اين حق براي مردم محفوظ است كه بگويند حكومت اسلامي نمي‌‏خواهيم.
عزت الله سحابي: مردم رئيس‌‏جمهوري تداركاتچي نمي‌‏خواهند
عزت الله سحابي گفت: مردم رئيس‌‏جمهوري تداركاتچي نمي‌‏خواهند، به همين دليل براي حضور در انتخابات بايد بدانند رئيس‌‏جمهوري منتخب‌‏شان چه اختياراتي دارد.
سحابي، سخنانش را به بررسي انتخابات رياست‌‏جمهوري اختصاص داد و با بيان اينكه در افكار مردم اين مساله مطرح است كه رياست‌‏جمهوري در ساختار قدرت ايران چه جايگاهي دارد، خاطرنشان كرد: هماهنگي بين قواي كشور و نظارت بر اجراي قانون اساسي از وظايف رئيس‌‏جمهوري است اما تاكنون روساي جمهور ما چنين اختياري نداشته‌‏اند و نتوانسته‌‏ايم موثر باشيم.
وي افزود: خاتمي در دوران هشت ساله رياست جمهوري از مواضع اوليه خود عدول نكرد و اگرچه سعي كرد اقداماتي انجام دهد اما نتوانست موفق شود.
به عقيده سحابي، در صورتي مي‌‏توانيم شاهد مشاركت حداكثري مردم در انتخابات باشيم كه رئيس‌‏جمهوري منتخب، از اختيارات لازم جهت پيش برد اهدافش برخوردار باشد.
وي با بيان اينكه مردم نسبت به كليت قانون اساسي التزام دارند؛ كليتي كه در آن اصول مربوط به حقوق ملت در كنار اصول ديگر قرار دارد و اصول غيردموكرات را مقيد مي‌‏كند، افزود: ميثاق قانون اساسي به شرطي حاكم است كه كليت آن مورد اجرا درآيد و هم مردم و هم حاكمان به كليه اصول آن التزام داشته باشند.

سحابي تاكيد كرد: به كليت قانون اساسي علي‌‏رغم اختلاف نظر ملتزميم اما اگر اين التزام توسط حاكميت نقض شود، ما نيز خود را به آن متعهد نمي‌‏دانيم.
وي با اشاره به انتخابات رياست‌‏جمهوري گفت: آنچه اهميت دارد، اين است كه به چه ميزان رئيس‌‏جمهوري اختيار اجراي كليه اصول قانون اساسي را دارد، از اين روست كه ما نسبت به انتخابات بي‌‏تفاوت هستيم چرا كه معتقديم مردم يك رئيس‌‏جمهوري كه رئيس دفتر يا تداركاتچي باشد را نمي‌‏خواهند.
عزت الله سحابي با بيان اينكه شرايط نهضت آزادي ايران جهت حضور در انتخابات را قبول دارم، هرچند معتقدم شرايط ديگري نيز مي‌‏توانست مطرح شود، تاكيد كرد: بايد بر تحقق اين شروط پافشاري كرد و در غير اين صورت انتخابات مردمي نيست.
وي تحريكات آمريكا عليه ايران را يادآور شد و ضمن جنگ‌‏طلب و قدرطلب خواندن نئومحافظه‌‏كاران حاكم در آمريكا و با تاكيد بر خصمانه بودن اقدامات آنها نسبت به ايران تصريح كرد: متاسفانه امروز در ايران افرادي مي‌‏خواهند قهرمان جنگ شوند و به همين دليل اعمالي انجام مي‌‏دهند كه آمريكا را نسبت به جنگ با ايران تحريك مي‌‏كند.
اين فعال ملي- مذهبي با بيان اينكه درست است كه آمريكا امپرياليست است اما در مقابل امپرياليسم جهاني، جهان است كه بايد بايستد نه يك ملت و يك كشور، گفت: براساس آموزه‌‏هاي ديني نيز در صورتي بايد براي جنگ به مصاف با دشمنان رفت كه ارتباطي معقول و منطقي بين توان ما و توان دشمن وجود داشته باشد، در غير اين صورت مبارزه راه‌‏هاي ديگري هم دارد.
به گفته سحابي، در شرايطي كه آمريكا در چهار طرف مرزهاي ايران حضور دارد، در صورت وقوع جنگ، خسارت اصلي متوجه ايران خواهد بود، بنابراين كشيده شدن دامنه جنگ به داخل مرزهاي ايران به مصلحت نيست.

اين فعال ملي- مذهبي به شرايط پيش آمده در زمان رياست جمهوري كلينتون، رئيس جمهوري پيشين آمريكا در بهبود روابط ايران و آمريكا اشاره كرد و عدم استفاده از اين شرايط را از نقاط ضعف و اشتباهات دولت حاضر دانست.
سحابي با انتقاد به عدم انعكاس فشارهاي اقتصادي موجود به مردم در رسانه‌‏ها، اين فشارها و همچنين تحميل قراردادهاي غيرعادلانه اقتصادي از سوي كشورهاي غربي را نتيجه محاصره اقتصادي دانست و تاكيد كرد كه اين شرايط در صورت عدم رفع مشكلات ايران در عرصه بين‌‏المللي تشديد خواهد شد.
مديرمسوول ماهنامه ايران فردا در بخش ديگري از سخنان خود، از تاسيس مكتب سياست ديني به عنوان بزرگترين خدمت دكتر يدالله سحابي ياد كرد كه به كمك مهندس بازرگان و آيت الله طالقاني بنيان نهاده شد.
به گفته او در اين مكتب اصل حاكميت ارزش‌‏هاي ديني صداقت، صراحت و شفافيت است.
به گزارش خبرنگار ايلنا، در اين مراسم جمعي از فعالان ملي- مذهبي و شخصيت‌‏هاي سياسي فرهنگي از جمله ابراهيم يزدي، هاشم صباغيان, محمد توسلي, محمد بسته نگار، مرضيه مرتاضي لنگرودي، عبدالله نوري، محسن كديور، حسن يوسفي اشكوري، مهدي كروبي و حسين انصاري‌‏راد حضور داشتند.