مرمت سر هركول ۲۰۰۰ ساله ، منقوش روي كوه هاي بيستون، سارا امت علي، خبر گزاری ميراث فرهنگی

سرويس هنر، سارا امت علي _ سر هركول، مجسمه اي كه 2 هزار سال بر كوه هاي بيستون در نزديكي نقش برجسته داريوش جا خوش كرده است، پس از 10 سال از گاو صندوق سازمان ميراث فرهنگي خارج و مرمت مي شود.
مجسمه هركول اثري سلوكي است كه بر صخره هاي كوه بيستون حجاري شده است. اين اثر در سال 1337 هنگام عمليات اجرايي احداث جاده همدان به كرمانشاه توسط كاركنان شركت راه سازي كمپاكس انگلستان از زير خاك نمايان شد. در جريان پيدايي آن و به دليل برخورد ماشين هاي راه سازي با اين اثر، سر مجسمه كنده و چند روز پس از آن پيدا شد. به اين ترتيب سر هركول به خبرسازترين عضو اين مجسمه تبديل شد.
فتح الله نيازي، كارشناس مرمت كه در حال مرمت سر هركول است، مي گويد: «سر هركول در سال 1337 پس از انجام مرمت هايي جزيي در جاي اصلي خود قرار گرفت. پس از چند سال به سرقت رفت. اما قبل از خروج از كشور در مرز بازرگان كشف و به اداره ميراث فرهنگي كرمانشاه تحويل داده شد. در سال 70 مجددا سر مجسمه در جاي اصلي خود قرار گرفت؛ ولي متاسفانه در سال 1372 براي دومين بار توسط قاچاقچيان اموال فرهنگي دزديده شد. قاچاقچيان اين بار آسيب هاي فراواني به اين اثر هنري و باستاني وارد آورده بودند. سر هركول به 2 بخش تقسيم شده و بخشي از ريش آن از بين رفته بود. به اين دليل در طول 10 سال اخير اين بخش از مجسمه، در خزانه ميراث استان كرمانشاه نگهداري مي شد.»
او كه سر هركول را موضوع پايان نامه دانشگاهي خود قرار داده و در حال مرمت آن با چسب هايي مخصوص است، مرمت اين شي را شامل 3 مرحله مي داند: «شي ابتدا پاكسازي، پس از آن استحكام بخشي و در مرحله آخر وصالي مي شود و در موزه منطقه اي كرمانشاه جاي مي گيرد.»
در حال حاضر حميدرضا آفتابي، از حجاران كرمانشاهي در حال تهيه مولاژي برابر اصل از سر هركول است. نيازي در اين باره مي گويد: «تاكنون 7 مولاژ از سر هركول با مواد مختلف تهيه شده است كه هر كدام از آنها به دلايل مختلف از بين رفته اند. مهم ترين موادي كه تاكنون جايگزين سر سنگي هركول شده اند، آثاري ساخته شده از رزين هستند كه در برابر تابش آفتاب و سنگ پراني هاي مردم مقاومت نكرده و از بين رفته اند. در حال حاضر پروژه بزرگ بيستون سنگي از كوه هاي بيستون انتخاب كرده كه از جنس بدن هركول است و در مقابل تغييرات جوي و محيطي مقاوم است.»

او سنگ هاي كوه بيستون را بهترين ماده براي تهيه مولاژ از سر هركول دانسته و مي گويد: «سنگ مانند موجودي زنده است كه به شرايط محيط خود عادت مي كند. بدن سنگي هركول هزاران سال است كه سري سنگي با وزني مشخص را تحمل و به ويژگي هاي آن عادت كرده است. چنانچه عضوي از اين مجسمه با حالتي غير از آنچه به آن خو گرفته است، جايگزين شود، سنگ دچار هوازدگي و انواع بيماري هاي سنگي مي شود و مشكلات متفاوتي را براي اثر ايجاد مي كند. در ساخت مولاژي از سر هركول همه ويژگي هاي سر اصلي در نظر گرفته شده است. با اين تفاوت كه سنگ آن را از كوه هايي انتخاب كرديم كه اندكي روشن تر از صخره اي است كه هركول بر آن حجاري شده است.»
به گفته او اسم حجار و تاريخ ساخت مولاژ در بخشي از مولاژ نقر مي شود تا در سال هاي بعد براي پژوهشگران شبهه اي ايجاد نكنند.»