علی رفیعی در گفت و گو با آفتاب: "ماهي ها عاشق می شوند" جايزه اي معتبرتر از سيمرغ فجر گرفته است

آفتاب- سمیه علیپور: تعداد کارگردان هایی که پس از حضور در تئاتر سراغ سینما می آیند، کم نیست؛ اما در این بین کمتر فیلمی بوده که با اصول و قوائد سینما هم خوان باشد.
---------------------

دکتر علی رفیعی نیز از آن دست کارگردان هایی است که پس از مدت ها فعالیت در تئاتر و کسب موفقیت های متعدد سراغ سینما آمد. طبق عادت، بسیاری تصور کردند که فیلم دکتر هم فاصله چندانی با تئاتر او نخواهد داشت اما نمایش فیلم در جشنواره فجر تمام این پیش بینی ها را بر هم زد. علاوه بر آنکه «ماهی ها عاشق می شوند» توانست عطش دیدن فیلم خوب را در بسیاری از مخاطبان برطرف کند، ثابت کرد که به واقع تفاوت عمده ای با تئاتر رفیعی دارد. البته نمی توان «ماهی ها عاشق می شوند» را فیلمی بی نقص دانست همان طور که رفیعی نیز نواقص کارش را برمی شمرد.

با تمام نکات مثبتی که در « ماهی ها عاشق می شوند» وجود دارد، این فیلم چندان مورد توجه داوران جشنواره بیست وسوم قرار نگرفت. دکتر رفیعی در حالی که مایل نیست در مورد قضاوت های هیأت داوران صحبت کند، در این مورد به «آفتاب» می گوید: «ترجیح می دهم در مورد قضاوت ها داوری نکنم. داوری من در این زمینه فراتر از قضایایی می رود که در آن سلامت و صحت عدالت وجود دارد.»

دکتر رفیعی معتقد است این فیلم جایزه ای بسیار معتبرتر از سیمرغ جشنواره، از دست مخاطبان دریافت کرده است:«از آن جا که من صاحب فیلم هستم، سکوتم ارزشی فراتر از گله و شکایت خواهد داشت. در وهله اول برخورد خوب منتقدان با این فیلم، مرا بسیار خوشحال کرد و در کنار آن اظهار نظر های مثبت تماشاگران باعث امیدواری ام شد.»

«ماهی ها عاشق می شوند» داستانی ساده دارد: «عزیز» پس از چندین سال به خانه اش برمی گردد که در حال حاضر توسط زن مورد علاقه اش به رستورانی پر مشتری تبدیل شده است. حفظ کردن خانه توسط زن و آغاز دوباره عشق عزیز و آتیه آن چیزی است که داستان را پیش می برد. آتیه در نظر دارد با پخت غذاهای لذیذ، عزیز را به شهر و خانه خود وابسته کند.

رفیعی در مورد شکل گیری این سوژه می گوید:«ده دوازده سال قبل زمانی که در پاریس بودم مقاله ای نوشته مارکز جوان خواندم او در این مقاله اش به منشا بروز عواطف بشری اشاره کرده بود به گفته او این عواطف از زمانی که بشر شروع به خوردن غذای گرم کرد آغاز شد . در اثر خوردن غذای گرم دست ها در یک کاسه رفت ، رایحه و بو برای غذا بوجود آمد. این تحول را نویسنده دنبال می کند تا در پارگراف آخر به لذت غذا خوردن در حال حاضر اشاره می کند. به اعتقاد نویسنده برخی فقط پرای پر کردن شکم و سیر شدن غذا می خورند و عده ای در عین سیر شدن به حس ذائقه و چشایی توجه کرده و رنگ بوی غذا برایشان اهمیت خاصی دارد. این شیوه برخورد با غذا در سایرنکات رفتاری این ها مشاهده می شود؛ از جمله روابط عاطفی.»

دکتر رفیعی این موضوع را دستمایه اولیه کارش قرار داده و اولین نسخه فیلمنامه را به همراه شبنم طلوعی نوشته است: «اولین نمونه فیلمنامه را با کمک خانم طلوعی نوشتم. از آنجا که این کار با شتاب صورت گرفت نتیجه چندان قابل قبول نبود.سال ها بعد خودم دوباره شروع به نوشتن کردم تا بالاخره پس از حدود ده بار بازنویسی به نسخه نهایی رسیدم.»

دکتر رفیعی به اشکالات موجود در فیلمنامه واقف است:«خیلی کارهای دیگر بود که می توانستم در فیلمنامه انجام دهم اما به هر حال شرایط این طور ایجاب کرد که به این نسخه برسیم. البته همواره تلاشم این بوده که جایی را برای خلاقیت و ذهنیت خود مخاطب بگذارم .در این موقعیت تماشاگر می تواند به نکته ای فراتر از آنچه که به او دیکته می شود برسد. تلاش من بر آن بود تا در «ماهی ها عاشق می شوند»، چنین شرایطی حاکم باشد. حتی با آنکه به نظر می رسد پایان واضحی برای فیلم در نظر گرفته شده اما باز هم در آن، جایی برای تصمیم گیری مخاطبان گذاشته شده است.»

دکتر رفیعی از تغییر و تحول فیلمنامه در حین کار خبر می دهد و می گوید: «ماهی ها عاشق می شوند از آن دست فیلمنامه های با چفت و بست و محکم نداشت، زمان فیلمبرداری بود که تصمیم گرفتم آتیه نمیرد چون فیلم پر از زندگی است و مرگ در آن جایگاهی ندارد.»

رفیعی معتقد است که به ارزش و اهمیت تصویر در سینما واقف است به همین خاطر فیلم او با نمایش هایش تفاوت عمده ای دارد:«از ابتدا زمانی که تصمیم گرفتم فیلم بسازم می دانستم که کارم تئاتری نخواهد شد. چرا که به تفاوت های این دو مقوله آگاهی دارم. فضای کار ما به گونه ای بود که انتظار نداشتم؛ در نهایت نیز باز با نتیجه ای غیر از آنچه در حال حاضر مواجه هستیم روبرو شدیم. در آن دو ماه همه عوامل واقعا با یکدیگر زندگی کردند.»

بازی بازیگران ازجمله نکات ویژه «ماهی ها عاشق می شوند» محسوب می شود:«بازیگری در تئاتر هایم هم برایم اهمیت ویژه ای دارد این مساله در فیلم سینمایی ام نیز دیده می شود. همان طور که هر نمایش و نمایشنامه، به بازی خاص خودش نیاز دارد، این فیلم هم بازی خاص خود را می طلبد. بازیگران در آن فضا زندگی می کردند. من هم سعی می کردم خودم و فیلمنامه را با شرایط هماهنگ کنم. به همین خاطر زمان فیلمبرداری، میزانسن دچار تغییر و تحول عمده می شد.»

دکتر رفیعی در حال حاضر مشغول نگارش دو فیلمنامه است : «دو فیلمنامه در دست دارم که نگارش یکی به پایان رسیده اما از آنجا که این کار نیاز به بازیگران خارجی دارد فعلا ساخت فیلمنامه دیگری را که در دست دارم آغاز خواهم کرد.»

رفیعی ساخت این فیلمنامه را سهل و ممتنع می داند:«ساخت این فیلمنامه به ظاهر ساده است اما در عمل تا این حد راحت نخواهد بود.» این فیلمنامه تفاوت زیادی با اولین کار این کارگردان دارد: «این فیلمنامه تازه صد در صد با«ماهی ها عاشق می شوند»متفاوت است. تنها عاشقانه بودن شباهت این دو کار است. این فیلم قصه غریبی دارد.»