دوبله در ايران ۶۳ ساله شد، جذب صداهای خاص برای دوبله چقدر معنا دارد؟ ايسنا

ديدگاه‌های منوچهر اسماعيلی، کيکاوس ياکيده، مريم شيرزاد و اميرمحمد صمصامی

مدتی از طرح جذب صداهای خاص برای دوبله ی ايران می‌گذرد. برخی مديران دوبلاژ و گويندگان دوبله معتقدند که در جذب گويندگان جديد بايد به مستعد بودن افراد بيشتر توجه کرد تا خاص بودن صدايشان.

همچنين به اعتقاد برخی ديگر از فعالان اين حرفه «برای وارد کردن خونی تازه در رگ دوبله‌ی ايران بايد استعدادها کشف شوند، نه اين که تنها به دنبال صداهای خاص بگرديم». همچنين تعدادی ديگر نيز می‌گويند«تا صداها صيقل داده و پذيرفته نشوند، به صدايی خاص تبديل نمی‌شود.» و نهايتا کارشناسان دوبله داشتن صدای خاص را در شرايطی می‌دانند که «صداپيشه وسط مثلث شرايط، امکانات و محيط» به خاص بودن برسد.

خبرنگار سرويس تلويزيون خبرگزاری دانشجويان ايران(ايسنا)، درباره‌ی جذب صداهای خاص و امکان پرشدن خلايی که از صداهای رفته از دوبله در جمع اين اهالی احساس می‌شود، با برخی از مديران دوبلاژ و گويندگان اين حرفه به گفت و گو پرداخته است که همزمان با ۲۵ ارديبهشت سالروز ۶۳ سالگی دوبله در ايران آنها را مرور می کنيم.

* جذب صداهای خاص

منوچهر اسماعيلی می گويد: بارها گفته‌ام، ما کسی را که استعدادش را داشته باشد بايد از هر جا که هست او را به اين حرفه بياوريم، حتی اگر «هنرپيشه» باشد.

اين پيشکسوت دوبله ادامه می‌دهد: اينها هم که جوان هستند بايد آموزش ببينند و امکانش نيست به سرعت جايگزين ‌شوند. اينکه جای مرحوم مقبلی يا جای مرحوم ژاله کاظمی پيدا کنيم اين طور اظهار نظر کردن يک‌مقدار کم لطفی است، ولی اساس اين کار و آن چه به اين کار حيثيت و آبرو و تامين می‌دهد آنها را بايد زمينه‌هايش را آنقدر قوی و فاخر بکنيد که اين گله و شکايت و بی‌احترامی‌هايی که بهشان می‌شود کم بشود.

«هر صدايی اگر همراه با استعداد خاصی نباشد، به کار نمی‌آيد»؛ مريم شيرزاد با تاکيد بر اين نکته اظهار می‌کند: برای وارد کردن خونی تازه در رگ دوبله‌ی ايران، لازم است که استعدادها کشف شوند،نه اين که تنها به دنبال صداهای خاص بگرديم، البته شناخت استعدادها کار آسانی نيست. چرا که بايد قابليت نهفته در افراد را پيدا کرد.

به اعتقاد وی در جذب صداهايی تحت عنوان «خاص» بايد به اين نکته توجه کنيم که کيفيت صدا پس از چند سال تغيير می‌کند، بنابراين ممکن است کيفيت اوليه صداها بعد از گذشت چند سال تا حدودی تغيير کند. البته فرکانس‌های اصلی صوتی ثابت می‌مانند. اينجاست که احساس تربيت شده و نهفته در صدا که همان استعداد لازم است،‌ تشديد و تقويت می‌شود و کاربری اساسی پيدا می‌کند.

امير محمد صمصامی به ويژگی‌های يک صدای خاص اشاره می کند و به خبرنگار ايسنا می‌گويد: صداهای انتخابی بايد توناليته خوبی داشته باشند، ولی تا صداها صيقل داده و پذيرفته نشوند، به صدايی خاص تبديل نمی‌شود.

وی می‌افزايد: در صورتی که صدا از ظرفيت لازم برخوردار باشد، در اثر صحبت به جای نقش‌های مخلتف در طول ساليان متمادی نمود بيشتری پيدا می‌کند و خاص می‌شود. صداهايی هم که اکنون خاص هستند پيش از ورود به دوبله و در زندگی عادی خود، صداهای خاصی نبودند، ولی بر اثر گفتن نقش‌های گوناگون اين خاصيت به صدای آنان اضافه شده است. بنابراين برای دستيابی به اين ويژگی، زمان نياز است و اين‌گونه نيست که کسی به دوبله بيايد و بگوييم عجب صدای فوق‌العاده دارد.

کيکاوس ياکيده با تاکيد بر ضرورت جذب صداهای خاص برای فعاليت در دوبله به ايسنا می‌گويد: اگر گوينده‌ای وسط مثلث شرايط، امکانات و محيط قرار بگيرد، می‌تواند به موفقيت دست يابد. در اين ميان شرايط، صدای دوبلور است. امکانات به معنای محيط و منظور از شرايط، حجم و نوع فيلم‌های سفارش داده شده برای دوبله است.

*جذب صداهای خاص ،راه حلی برای پر کردن خلاء موجود در دوبله

در زمينه‌ی صداهای خاص در دوبله با خلاء روبه‌رو هستيم. «صمصامی» با بيان اين مطلب می گويد:به تعداد هنرپيشگانی که در دنيا وارد عرصه‌ی سينما می‌شوند و به تعداد فيلم‌ها، نيازمند صدا هستيم. اما در گزينش صداها نبايد به عنوان نمونه دنبال صدايی شبيه مرحوم دوستدار باشيم؛ چرا که در هيچ زمانی آن استعدادها و صداها تکرار نمی‌شوند. در تاريخ سينمای دنيا و ايران نيز هنرمندان «ناب» تکرار نشده‌اند.

ياکيده هم معتقد است: خلاء در دوبله معمولا بر اين اساس مطرح می‌شود که اکنون صداهايی مثل مرحوم عزت‌الله مقبلی يا ژاله کاظمی را نداريم. در صورتی که «صدا مثل اثر انگشت است» و هيچ وقت تکرار نمی‌شود. مگر اين‌که قصد درآوردن ادای دوبلوری را داشته باشيم. در اين شرايط واقعيت از دست می‌رود. در حقيقت گوينده‌ی متن به بيان ديالوگی می‌دهد که آن را در زندگی خود تجربه نکرده است.

اما به اعتقاد شيرزاد، اکنون در دوبله خلاء‌يی نداريم. اگر افرادی که در سال‌های اخير جذب اين حرفه شده‌اند،‌نتوانسته‌اند جای دوبلورهای از دست رفته را بگيرند، به اين علت است که اين اشخاص درست تربيت و به کار گرفته نشده‌ا‌ند و به اين دليل شاهد ترقی آنان نبوده‌ايم. بنابراين از هر کس بايد به اندازه‌ی ظرفيت‌های او متوقع بود تا او بتواند پيشرفت کند.

*جذب صداهای تکراری

صداهای شبيه به هم دردی را دوا نمی‌کنند. صمصامی با بيان اين ديدگاه ،تاکيد می کند:بلکه صداها بايد متمايز و مثل مداد رنگی سير و روشن باشند.

ياکيده نيز با بيان اينکه قطعا استفاده از صداهای تکراری نمی‌تواند موثر باشد، بلکه به دوبله ضربه نيز می‌زند،اظهار می کند: در اين شرايط نبايد دنبال صدای گويندگانی مثل شادروان ژاله کاظمی بگرديم. البته اين حرف به معنای آن نيست که اگر کسی با صدای شبيه اين دوبلور به دوبله آمد از او استقبال نکنيم.

*آموزش راه خاص شدن صدا

صمصامی در اين زمينه معتقد است:صدا در درجه‌ی اول بايد از خاصيت لازم برخوردار باشد. در ادامه، آموزش، کار کردن کنار استادان اين حرفه، گويندگی روی فيلم‌های خوب و البته تمرين دوبلور موجب می‌شود که صدا، خاص شود.

شيرزاد تاکيد می کند:جلب و جذب افراد مستعد صداپيشگی و از آن مهمتر،‌آموزش آنان می‌تواند موثر باشد تا صرف جذب صداهای خاص.

ياکيده در پايان می گويد: هر صدايی خواص خود را دارد و در جای خود زيبايی کارآمد است. اما در انتخاب صداها برای دوبله وسواس بيشتری صورت می‌گيرد. البته آموزش به صاحبان صدای خاص نيز اهميت زيادتری دارد.