نتایج احتمال حضور میرحسین موسوی، محمد قوچاني، امروز

شوراى مركزى مجمع روحانيون مبارز يكشنبه شب تصويب كرد از مهندس ميرحسين موسوى آخرين نخست وزير ايران براى حضور در انتخابات رياست جمهورى سال ۱۳۸۴ دعوت به عمل آيد. اين در حالى است كه پيش از اين منابع آگاه درباره نامزدى حجت الاسلام مهدى كروبى دبيركل مجمع روحانيون مبارز براى اين انتخابات به گمانه زنى پرداخته بودند.

در مصوبه اخير مجمع روحانيون مبارز از موسوى به عنوان «نخست وزير محبوب دوران پرافتخار امام خمينى» نام برده شده و آمده است: «مجمع بر برگزارى انتخابات حماسى و پرشور و حضور گسترده مردم در اين عرصه مهم تاكيد دارد» به دنبال ارسال اين خبر روى پايگاه خبرى ايسنا مجيد انصارى و رسول منتجب نيا دو عضو شوراى مركزى مجمع روحانيون مبارز نيز در گفت وگو با خبرگزارى دانشجويان ايران نظر اين گروه سياسى مذهبى را تشريح كردند.

مجيد انصارى نماينده سابق مجلس و عضو كنونى مجلس خبرگان گفت: جهت اجراى مصوبه مجمع به زودى چند تن از اعضاى ارشد روحانيون مبارز با موسوى ديدار خواهند كرد و رسماً از وى براى حضور در انتخابات دعوت مى كنند.

اين حركت مشابه اقدامى است كه در سال ۱۳7۵ توسط روحانيون مبارز انجام شد اما ميرحسين موسوى اندكى پس از اين ديدار با صدور اطلاعيه اى (در حالى كه موج حمايت از او رو به فزونى بود) انصراف خود را از نامزدى اعلام كرد. دلايل انصراف موسوى از نامزدى رياست جمهورى هرگز از سوى خود او اعلام نشد اما همسرش زهرا رهنورد طى مصاحبه اى با ماهنامه زنان از برخى پيام هاى رسمى به موسوى خبر داده بود.

به دنبال انصراف موسوى از نامزدى، مجمع روحانيون مبارز به سراغ يكى از اعضاى شوراى مركزى خود سيدمحمد خاتمى رفت كه او نيز وزير موسوى بود و در كمال شگفتى رئيس جمهور ايران شد.مجيد انصارى در گفت وگوى روز گذشته خود با ايسنا از موسوى به عنوان سياستمدارى محبوب ميان نخبگان جامعه و عامه مردم نام برد كه به ويژه در نسل جوان و دانشگاهى جايگاه ويژه اى دارد و از اين رو شانس وى براى پيروزى بسيار زياد است. ميرحسين موسوى از چهره هاى شاخص جناح چپ ايران است كه به مدت ۸ سال از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ رياست دولت را بر عهده داشت. در قانون اساسى قبلى ايران رياست دولت (كابينه) با نخست وزير بود كه از سوى رئيس جمهور به مجلس معرفى مى شد و موسوى دو بار اين فرصت را به دست آورد.

وى ابتدا وزير خارجه جمهورى اسلامى بود و سپس به نخست وزيرى رسيد و با پايان يافتن دوره نخست وزيرى اش آخرين نخست وزير ايران شد. در قانون اساسى جايگزين رئيس جمهور شخصاً رياست دولت را بر عهده گرفت و نظام پارلمانى ايران به نظام رياستى نزديك شد. دولت اول موسوى يك دولت ائتلافى راست و چپ بود اما با خروج ۵ وزير محافظه كار از كابينه وى اكثريت مطلق دولت در اختيار چپگرايان قرار گرفت. موسوى از سياستمداران محبوب بنيانگذار جمهورى اسلامى بود و دوره دوم نخست وزيرى خود را با تاييد امام خمينى آغاز كرد. اما با رحلت ايشان از سياست كناره گرفت و به هنر و انديشه روى آورد.

موسوى مهندس معمار و نيز هنرمندى نقاش است كه در سال هاى اخير رياست فرهنگستان هنر و راه اندازى يك موسسه پژوهشى در حوزه علوم انسانى با همكارى و همراهى فرزندان سيدآيت الله بهشتى را بر عهده گرفته است. موسوى در دوره نخست وزيرى خود سياستمدارى چپگرا، راديكال و انقلابى به شمار مى رفت و شرايط جنگى كشور به او اين امكان را مى داد كه بر سياست هاى توده گرا تاكيد كند. نياز كشور به بسيج نيروهاى اجتماعى و اقتصادى سبب مى شد موسوى رئيس دولتى مردمى محسوب شود. غلبه الگوهاى چپ بر جهان نيز به حضور او در اين مقام كمك مى كرد. مهندس موسوى از سال ۱۳۶۸ تاكنون به ندرت اظهارنظر كرده است.

از جمله موارد اظهارنظر وى مى توان به دفاع از حكم بنيانگذار جمهورى اسلامى درباره سلمان رشدى، مخالفت با سياست هاى اقتصادى نئوليبراليستى، حمايت نيمه رسمى از رياست جمهورى سيدمحمد خاتمى، مخالفت صريح با توقيف مطبوعات در سال ۱۳7۹ و نيز پاره اى مباحث فكرى و نظرى اشاره كرد. برخى اظهارنظرهاى موسوى مخالفت جدى محافظه كاران را برانگيخت و گروهى ديگر از همان ديدگاه چندان از سوى اصلاح طلبان به بحث گذاشته نشد. موسوى در دوره هاشمى رفسنجانى به عنوان مشاور سياسى وى و در دوره خاتمى به عنوان مشاور عالى رئيس جمهور انتخاب شد و در سال هاى اخير به عضويت در مجمع تشخيص مصلحت نظام و شوراى عالى انقلاب فرهنگى درآمده است.

اما گفته مى شود مدت ها است در جلسات اين دو نهاد شركت نمى كند. موسوى همچنين طى سال هاى اخير يك بار به جمهورى خلق چين سفر كرده است تا يادآور شود او همچنان به شكاف كلاسيك چپ و راست باورمند است و كمتر براساس دوگانه اصلاح طلب و محافظه كار قابل توصيف است. در عين حال تعلق خاطر او به جناحى كه اصلاح طلب خوانده مى شود، انكارناپذير است. موسوى در زمره تاثيرپذيرفتگان از دكتر على شريعتى و ديگر جريان هاى روشنفكرى اسلامى است كه پس از انقلاب اسلامى چندى عضو شوراى انقلاب شد و سپس به عضويت دولت درآمد. ابوالحسن بنى صدر وزارت او در كابينه محمدعلى رجايى را نپذيرفت. اما با فرار بنى صدر و شهادت رجايى و باهنر، موسوى رئيس دولت شد. گفته مى شود وى از حمايت جدى آيت الله بهشتى در حزب جمهورى اسلامى برخوردار بود و به همين دليل اولين سردبير ارگان اين حزب يعنى روزنامه جمهورى اسلامى شد. موسوى در عين حال روابط مرزبندى شده اى با جناح راست به ويژه حزب مؤتلفه اسلامى دارد .

سياست هاى اقتصادى موسوى كه مخالف سرمايه دارى بود در دهه ۶۰ بازار سنتى و راست مذهبى را عليه او برانگيخت. در دهه ۶۰ اما هر دو دولت هاشمى رفسنجانى و محمد خاتمى به اقتصاد ليبرال روى آوردند. جالب اينجاست كه در هر دو دولت بخشى از كارگزاران و همكاران موسوى حضور داشتند و حتى بسيارى از وزراى خاتمى در زمره حاميان جدى موسوى بودند اما سياست هاى اقتصادى متفاوت با دوره وى را برگزيدند. طهماسب مظاهرى رئيس اسبق بنياد مستضعفان در عصر موسوى وزير سابق اقتصاد و دارايى در دوره خاتمى از اين گروه بودند.

سكوت موسوى درباره موضوعات اقتصادى موجب شده است آن بخش از اصلاح طلبان ليبرال كه طى سال هاى اخير تغيير كرده اند موضع روشنى درباره وى نداشته باشند. اين در حالى است كه در سال ۱۳7۵ يكى از سران كارگزاران (سيدعطاءالله مهاجرانى كه خود معاون پارلمانى موسوى و هاشمى و وزير ارشاد خاتمى بود) از نامزدى ميرحسين براى رياست جمهورى حمايت كرد و اعلام نمود حزب كارگزاران (كه عمدتاً مبلغ اقتصاد آزاد است) از حضور موسوى در ساختمان رياست جمهورى حمايت مى كند.

در همان زمان مجاهدين انقلاب هم از موسوى حمايت كرده بود اما غيبت ناگهانى او از تهران به هنگام طرح نامزدى اش راه را حتى براى مذاكره پس از انصراف بست. اكنون هفت سال پس از آن سال سخت بازى به نقطه اول بازگشته است. روحانيون مبارز به خانه موسوى مى روند تا از او براى رياست جمهورى دعوت كنند. اگر موسوى دعوت اين گروه را بپذيرد و وارد انتخابات شود بدون شك خو ش شانس ترين بازيگر خواهد بود.

در شرايطى كه حتى محافظه كاران رياست غيرروحانيون را به پارلمان ترجيح مى دهند حضور يك اصلاح طلب قديمى برگ برنده جبهه فروافتاده دوم خرداد است. موسوى نه تنها حمايت جبهه مشاركت، مجاهدين انقلاب، روحانيون مبارز، كارگزاران سازندگى، حزب همبستگى، تحكيم وحدت، روشنفكران دينى و ديگر اصلاح طلبان را برخواهد انگيخت بلكه ائتلاف آبادگران را نيز خلع سلاح خواهد كرد.

آبادگران گروهى از جبهه راست محسوب مى شوند كه سنت گرايى و توده گرايى را در آميخته اند و با تاكيد بر نقش فراگير دولت مى كوشند اتكاى خود را بر طبقه محروم جامعه قرار دهند. اقدامات پوپوليستى شوراى شهر و شهردارى تهران در اعطاى وام ازدواج، تخصيص سوبسيد ميوه، برگزارى جلسات ديدارهاى مردمى و... در بهترين حالت خود يادآور دولت موسوى است كه در آن ماشين دولت در خدمت جامعه محروم بود.

مجلس هفتم نيز مى كوشد با حذف پاره اى مزاياى نمايندگى خود را در اين زمره قرار دهد. همچنان كه احمد توكلى از سران آبادگران به هنگام نامزدى در دوره قبل رياست جمهورى شعار خود را «دولت پاك» قرار داده بود كه شعارى توده گرايانه است. اكنون با حضور احتمالى ميرحسين موسوى توده گرايان بدلى كنار رفته اند و كالاى اصل به بازار سياست آمده است.

ظهور موسوى جبهه راست را دچار بحران خواهد كرد. در حالى كه جناح راديكال ايشان به دليل شعارهاى شبه چپ و توده گرا مجبور است درباره موسوى تصميم بگيرد جناح محافظه كار براى حمايت از بازار و سرمايه دارى از هم اكنون در پى رقيبى جدى براى موسوى برخواهد آمد. از منابع آگاه خبر مى رسد در جبهه مقابل نامزدى على اكبر ولايتى تقريباً قطعى شده است.

اگر اين خبر درست باشد در واقع نامزد اصلى آبادگران، محمود احمدى نژاد شانس خود را مقابل ميرحسين موسوى از دست رفته مى بيند و جناح ديگرى ائتلاف راست نامزد خويش را به ديگرى تجويز مى كند. نامزدى كه برخى خصوصيات احمد ى نژاد (مانند ولايت پذيرى) را دارد اما به احزاب بزرگ تر (مانند موتلفه اسلامى) نيز نزديك است. امكان رقابت موسوى _ ولايتى به معناى بازگشت ايران به سال ۱۳۶۰ است.

سالى كه در ابتدا على اكبر ولايتى به عنوان نخست وزير به پارلمان معرفى شد و ناكام ماند و سپس ميرحسين موسوى بر اين جايگاه نشست. ولايتى سال هاى دراز وزير خارجه موسوى شد و حتى پس از خروج ۵ وزير راست كابينه در دولت ماند و به مدت ۱۶ سال اين مقام را در ۴ دولت حفظ كرد. احتمال نامزدى موسوى با استقبال ۳ حزب بزرگ اصلاح طلب مواجه شده است.

مصطفى تاج زاده عضو مشترك سازمان مجاهدين انقلاب و حزب مشاركت از يك سو و محمد عطريانفر عضو مركزيت حزب كارگزاران از ديگر سو ديروز در مصاحبه هايى جداگانه گفته اند در صورت نامزدى موسوى جبهه دوم خرداد بر روى او به توافق خواهد رسيد و اين همان نكته اى است كه مجيد انصارى هم به آن اشاره كرد. وى خواستار توافق نظر اصلاح طلبان بر روى يك نامزد شد. همچنين به نظر مى رسد حزب همبستگى نيز به زودى به اين جمع بپيوندد و موسوى از حمايت خانه كارگر و تحكيم وحدت هم برخوردار باشد.

نامزدى احتمالى موسوى به يك معنا حكايت از گردش به چپ و بازگشت به گذشته اصلاح طلبان هم دارد. گردش به چپ از آن رو كه موسوى سياستمدارى عدالتخواه است و بازگشت به گذشته بدين معنا كه رقابت ها به سطح راست و چپ بازمى گردد. با اين وجود هنوز گروهى از ناظران سياسى وجود دارند كه درباره احتمال نامزدى موسوى ترديد دارند. بحران سياسى كشور، روحيه ميرحسين موسوى و حركت هاى گريز از مركز سه عامل اصلى ترديد اين ناظران است.

موسوى در دوره نخست وزيرى خويش دوره اى از بحران سياسى را سپرى كرد. در اين دوره شرح وظايف دو مقام عالى اجرايى رئيس جمهور و نخست وزير تداخل داشت و سبب پاره اى مشكلات مى شد كه احتمالاً هنوز در سطوحى ديگر وجود دارد. اخيراً خاتمى از نظر برخى براى تبديل رئيس جمهور به تداركاتچى سخن گفته است.احتمالاً موسوى نيز مايل به تكرار تجربه قبلى خود نخواهد بود.

از سوى ديگر سكوت ۱۵ ساله وى و روحيات اخلاق گرايانه او مانع از حضور در اين جو متشنج از منازعات سياسى خواهد شد. موسوى ترجيح مى دهد خاطره اى دلپذير باشد تا واقعيتى جدال برانگيز. اينچنين است كه احتمالاً حتى روحانيون مبارز تكرار سناريوى سال ۱۳7۵ را پيش بينى كرده است انصراف موسوى به طرح چهره هاى جايگزينى چون خاتمى سال 7۶ و كروبى سال ۸۴ منتهى خواهد شد. با اين تفاوت كه طرح كانديداتورى موسوى به صورت طبيعى شور اصلاح طلبان براى نامزدى را دامن مى زند و حتى ممكن است اجماعى نسبى را به وجود آورد.

اجماعى كه اكنون روحانيون مبارز پيشگام آن شده اند و مى توانند در صورت انصراف موسوى هم آن را به سوى كروبى هدايت كنند. چرا كه دعوت از موسوى خود به معناى پيشتازى روحانيان مبارز در شرايط سردرگمى ديگر اصلاح طلبان است. گرچه رسول منتجب نيا در گفت وگوى ديشب خود با ايسنا گفته است، مجمع روحانيون مبارز مصوبه اى درباره نامزدى كروبى نداشته است و «فعلاً» نامزد آنها موسوى است اما مجيد انصارى به مخالفت با نظر يكى از اعضاى جبهه دوم خرداد پرداخته كه گفته بود شكست كروبى در انتخابات مجلس هفتم مانع از شركت وى در انتخابات سال آينده مى شود.

انصارى تاكيد كرد آن شكست به دليل «تبليغات غيرواقع بينانه در دعوت مردم به عدم مشاركت، ايجاد يأس و نااميدى و عدم راهبرد انتخابات توسط اصلاح طلبان بود لذا چنانچه راهبر انتخابات در دست اصلاح طلبان قرار مى گرفت به رغم ردصلاحيت گسترده اصلاح طلبان باز هم احتمال پيروزى وجود داشت.» مجيد انصارى در عين حال به مسئولان هشدار داده است مبادا «بسترى فراهم شود تا مردم احساس كنند معرفى نامرد انتخاباتى آب در هاون كوبيدن است.» تنها ۱۰ ماه ديگر به تعيين رئيس جمهور ايران مانده است. در خردادماه آينده مى توان صريح تر به اين فرضيه مجيد انصارى پاسخ گفت تا آن زمان تكليف آخرين فرصتى كه در اختيار ميرحسين موسوى براى بازگشت به سياست قرار گرفته است، روشن خواهد شد. در غير اين صورت بايد همچنان در دانشنامه ها سراغ موسوى را گرفت.