متن سخنان سيد احمد صدرحاج سيد جوادي در مراسم دومين سالگرد درگذشت دكتريداله سحابي

بسم الله الرحمن الرحيم

من المومنين رجال صدقوا ما عاهدوا الله عليهم فمنهم من قضي نحبه و منهم من ينتظرو ما بدلوا تبديلا ـ از مومنين مردانياند که به آنچه با خدا عهد بستند صادقانه وفا نکردند. برخي از آنان به شهادت رسيدند و برخي از آنها در (همين) انتظارند و هرگز عقيدة خود را تبديل نکردند. (احزاب/23)

با سلام گرم و تبريک صميمانه به خواهران و برادران گرامي به خاطر فرارسيدن سال نو و با گراميداشت ياد و خاطرة شادروان دکتر يدالله سحابي، وجود عزيز و ارجمندي که اين مجلس به مناسبت دومين سالگرد درگذشت اندوهناکش برقرار شده است و نيز با ياد همة بزرگان و رادمردان از تباري که دکتر سحابي به آن تعلق داشت.
سخن گفتن دربارة زنده ياد دکتر سحابي که داراي برجستگيهاي ويژه در ابعاد گوناگون بود، از يک سو براي بنده که زبانم در بيان بزرگيهاي آن بزرگوار قاصر است، بسيار دشوار مينمايد و از سوي ديگر بيان گوشهاي از گفتنيهاي بسيار دربارة آن روانشاد در جمع شما ياران و دوستداران آن مرحوم از طرف قديميترين يار و ارادتمند ايشان باعث افتخار و احساس اداي دين نسبت به آن عزيز در گذشته ميباشد. دکتر سحابي مانند همة بزرگمردان تاريخ داراي شخصيتي چند بعدي بوده و در چنين مجالسي لازم است که به همة ابعاد ـ گرچه به اختصار ـ پرداخته شود، زيرا در غير اين صورت حق مطلب دربارة او ادا نخواهد شد. بنده در فرصت کوتاهي که در اختيارم هست تنها به ابعاد مهم شخصيت دکتر اشاره ميکنم و اطمينان دارم که سخنرانان محترم اين همايش با شکوه جلوههاي زيباي شخصيت او را آنگونه که شايسته و بايسته است به تصوير خواهند کشيد.
براي آن که صفات برجستة دکتر سحابي را به طور فشرده بيان کنم ميتوانم بگويم که او دينداري عالم و عالمي متعهد و مصداق کاملا آشکار آية شريفهاي بود که بدوأ قرائت کردم. او از آغاز جواني درد دين داشت و در تمام مراحل زندگي فردي و اجتماعي خود موازين و ارزشهاي والاي دين را با عمق و دقتي مثال زدني رعايت ميکرد.
او در همين حال يک دانشمند بود چه در زمينة علوم طبيعي به ويژه زمينشناسي و چه در حيطة علوم ديني و گر چه خود در حوزة دين ادعاي اجتهاد نميکرد ولي به معارف دين عميقاً آشنا بود و براي شناخت و درک صحيح و عميقتر دين از علم، بهترين بهره را ميگرفت و اين دو جنبه را به نيکي قوام و تلفيق ميداد. به گونهاي که هر يک از اين دو بعد مکمل و پشتيبان يکديگر بودند. نمونة اين تلفيق و هماهنگي فرخنده را ميتوان در تأليف کتاب ارزشمند "خلقت انسان" سراغ گرفت.
عنصر بسيار مهم ديگر در منش و رفتار دکتر سحابي تأکيد و پايبندي شديد او به اقدامات عملي بود يعني به همة آنچه که اعتقاد و علم داشت هم به صفت فردي عمل ميکرد، و هم ديگران را با گفتار و تشويق خود وادار به عمل مينمود.
کمتر کسي است که از تلاشهاي خستگيناپذير و ارزشمند آن روانشاد در پايهگذاري رشتة زمينشناسي و تدريس آن در دانشکدة علوم دانشگاه تهران وتأسيس مدارس"کمال"و "کوثر"،وسعي بيوقفهاش در اصلاح نظام آموزش و پرورش در ايران آگاهي نداشته باشد.
براي آقاي دکتر سحابي عمل به دين تنها در اجراي عبادات معمول ـ که البته آنها را تا دقايق آخر حيات خود به دقت انجام ميداد ـ خلاصه نميشد، بلکه او خدمت به خلق خدا از طريق فعاليتهاي اجتماعي و سياسي به ويژه به صورت سازمان يافته و تشکيلاتي را جزء جداييناپذير وظايف اسلامي و تحقق عمل صالح توأم با ايمان ميدانست و در اين وادي يک الگو و اسوه به شمار ميرفت.
او از يک سو با ايجاد مؤسسات خيريه و آموزشي و از سوي ديگر با مشارکت در پايهگذاري و ادارة سازمانهاي سياسي و اجتماعي و فعاليت ضابطهمند در آنها كه اين مهم را به انجام ميرسانيد. نقش عظيم و ماندگار او در بنيانگذاري، مديريت و فعاليت در نهضت مقاومت ملي، جبهه ملي دوم، نهضت آزادي ايران، کميتة ايراني دفاع از آزادي و حقوق بشر، انقلاب اسلامي، جمعيت دفاع از آزادي و حاکميت ملت و نيز ايفاي مسئوليت در دولت موقت و نخستين دورة مجلس شوراي اسلامي هيچگاه از يادها نخواهد رفت.
شادروان دکتر سحابي با آن که مورد احترام شخصيتها، جناحها و گروههاي گوناگون سياسي حتي مخالف با انديشههاي او بود و از اين منظر قطعأ شخصيت فراجناحي داشت ولي با فروتني و انضباط و توسعه يافتگي ويژهاش در سازماني كه به آن تعلق داشت نه تنها هيچگاه ادعاي فوق تشکيلاتي بودن را نميکرد و تمايلي به اين امر نداشت بلکه پيوسته به وابستگي خود به سازمان سياسي و نهادهايي که به آنها تعلق داشت تاکيد ميورزيد و با همه احترامي که همفکران و شاگردانش براي او قائل بودند همواره مانند يار ديرينش،زندهياد مهندس مهدي بازرگان اصرار داشت که در جمع همسنگران با رعايت همة موازين کار جمعي و تشکيلاتي فعاليت کند. شايسته است اين خصلت ارزشمند که مخالف سرسخت خودخواهيها و خودبينيها است الگويي براي همة فعالان سياسي و اجتماعي جامعة ما قرار گيرد. ان شاء الله.
دکتر سحابي امروز در ميان مانيست اما راه او که راه آزادي و سربلندي ملت ايران است ادامه دارد. دوستان و همفکران آن روانشاد راهي را که او مصرانه تا آخرين لحظههاي زندگيش بدان وفادار بود و عشق ميورزيد ادامه ميدهند.

يادش زنده و گرامي و راهش پر رهرو باد
والسلام عليکم و رحمه الله