جنبش دانشجويي زلزله ۱۰ ريشتري! هادي دهقاني، هفته نامه" آسان"

هفته نامه" آسان" چاپ تبريز : همزمان با فرارسيدن ايام خرداد و تيرماه همه نگاهها متوجه دانشگاه و جنبش دانشجويي مي شود.
اگرچه چندي است اين نيروي فعال اجتماعي پويايي خودش را از دست داده و دچار سكوتي ناخواسته شده است اما هرآن ممكن است حركت و موج جديدي را در جامعه ايجاد نمايد.
دانشگاه در كشور ايران يك پديده كاملاً جديد و نو مي باشد كه تاريخ شناسنامه آن بيش از نيم قرن نيست.تاسيس اولين دانشگاه ايران برمي گردد به اوايل دهه۲۰ سده اي كه در آن به سر مي بريم. بنابراين از بدو تاسيس دانشگاه در ايران جنبش دانشجويي و تشكل هاي دانشجويي يك پاي تمام تحولات اجتماعي و سياسي بوده و حتي نقش بسيار ارزنده اي در سياست ايفا مي نمايند ...
براي شروع سخن در مورد جنبش دانشجويي بايد تعريفي از اين جنبش ارايه گردد. عده اي جنبش دانشجويي را اينگونه تعريف مي كنند. يك حركت مستمر و پوياي دانشجويي كه به مرور زمان به تكامل رسيده و رشد مي نمايد.
اما چرا اين جنبش هميشه در تحولات سياسي و اجتماعي تاثيرگذار بوده برمي گردد به سيستم پذيرش دانشگاههاي كشور. (البته اين جنبش ها و حركت ها از زماني پويا مي شوند كه دانشگاه از انحصار اقشار فرادست جامعه خارج شده و در بدنه طبقه دانشجو, تحولاتي رخ مي نمايد و به عبارتي بهتر قشرهاي متوسط و پايين جامعه نيز موفق مي شوند به دانشگاههاي كشور راه يابند و اين خود محصول درآمدهاي كلان نفت است كه كشور از اوايل دهه۵۰ به آن دست پيدا مي كند و در نتيجه دانشگاهها به سرعت فزوني مي يابند)
سيستم پذيرش دانشگاههاي كشور به گونه اي است كه بيشتر دانشجويان در برهه اي از زمان وارد دانشگاه مي شوند كه آغاز شكل گيري شخصيت اجتماعي و فعاليت سياسي را پشت سر مي گذارند .. و به همين دليل هم نسبت به تحولاتي كه در پيرامون خود مي گذرد زودتر حساسيت و واكنش نشان مي دهند.
از طرفي چون دانشجويان معمولاً از افراد نخبه جامعه بوده و درك بيشتري نسبت به ديگر مردم از تحولات و شرايط جامعه و كلاً جهان دارند طبعاً نسبت به مسائل مختلف و تحولات سياسي و اجتماعي احساس تعلق بيشتري پيدا مي نمايند و طبعاً به تدريج در مقابل اين تحولات موضع گرفته و واكنش نشان مي دهند.
البته قبل از دهه پنجاه چون بيشتر دانشجويان از اقشار فرادست جامعه بودند بنابراين در اين دوره هيچ حركتي خاص به خصوص در حوزه سياست از آنها سر نمي زند. اما با تحولاتي كه در دهه۵۰ در دانشگاهها صورت گرفت. بسترهاي مناسب براي پويايي تشكل هاي دانشجويي آماده گرديد. بعد از دهه پنجاه اكثراً دانشجوياني وارد دانشگاه مي شوند كه عمدتاً از اقشار پايين و متوسط جامعه مي باشند. اين دانشجويان هم به لحاظ شرايط سني و هم به لحاظ پايگاه اجتماعي و تربيت مذهبي و خانوادگي كه دارند بيشتر آمادگي سياسي شدن را دارند از اين رو به سرعت تشكل هاي دانشجويي فعال مي شوند تا جاييكه دانشگاه نقش پيشرو را در تحولات اجتماعي و سياسي برعهده مي گيرد و مرحله اي فرا مي رسد كه دانشگاه و تشكل هاي دانشجويي در كنار حوزه و روحانيون در پيروزي انقلاب نقش ويژه اي را ايفا كرده و حتي بعد از پيروزي انقلاب جنبش دانشجويي بدنه مديريتي كشور را نغذيه مي نمايد. در اين دوره اكثر مديران جوان كشور از دانشجوياني بودند كه در پيروزي انقلاب نقش اصلي را ايفا نموده بودند.
اين جنبش در دوران جنگ تحميلي هم تغذيه كننده جبهه و جنگ به لحاظ فكري بود. در اين دوره بسياري از دانشجوياني كه از گردانندگان فعاليت هاي دانشجويي بودند به سرعت به سمت جبهه ها سوق پيدا مي نمايند. در جنگ شركت جسته و از فعالان اين عرصه مبارزه با رژيم بعثي مي شوند.
بعد از دوران جنگ و در دوران رياست جمهوري هاشمي رفسنجاني كه به دوره سازندگي مشهور شد جنبش هاي دانشجويي ساكت ترين ايام خود را بعد از دهه۵۰ پشت سر گذاشت. هاشمي با شعار سازندگي. تا حدي بسيار زياد فعاليت هاي سياسي را محدود نمود و در حقيقت سازندگي را در مقابل سياست قرار داد. تز ايشان اين بود كه دانشجو نبايد فعاليت سياسي كند بلكه بايد درس بخواند تا براي سازندگي مفيد باشد و همين محدوديت بود كه جنبش دانشجويي را به مثابه انرژيهاي متراكم شده در جامعه در دوم خرداد و۱۸ تير دانشگاه تهران و۲۰ تير دانشگاه تبريز به حالت انفجار رساند.

با اين حال بعد از يك دوره چهار, پنج ساله كه بعد از دوم خرداد شروع شد و در اين برهه جنبش دانشجويي پرشورترين و فعال ترين دوره خود را پشت سر گذاشت اكنون اين جنبش به حالت ركود دچار شده است و البته هر آن ممكن است مثل زلزله اي جامعه را تكان بدهد و مثل آتشفشاني باشد كه هر لحظه ممكن است فعال شود.
و اگر روزي اين زمين لرزه۱۰ ريشتري فعال شود كسي جلودارش نخواهد بود پس بهتر آن است كه جلوي پيش لرزه هاي آرام گرفته نشود تا تبديل به زمين لرزه بزرگ نگردد..
هادي دهقاني – روزنامه نگار در تبريز
hadi_dehgani@yahoo.com
Tel: 0098 411 5559884