«اتوپيا»ي نامقبول، يک گام در تعريف جايگاه نومحافظه کاران، مهدي فولادگر

mfouladgar@yahoo.com

1 - سپهر اجتماع و سياست ايران ، در ماه هاي آينده شاهد تحولات تازه اي خواهد بود.شمايل و ماهيت اين تغييرات از فضاي کنوني حاکم بر ايران چندان روشن و هويدا نيست اما مسائل اثرگذار بين المللي از جمله انتخابات آتي رياست جمهوري آمريکا ،درگيري هاي دامن گستر خاورميانه ، بحران عمومي هسته اي و ....ونيز تغييرات درون حکومت ايران ، نمايانگر بروز چنين تغييرات شتاباني است . جابجايي سکان داران سياست ايران ، گرچه بيش از رعايت اصول «رقابت » و « مشارکت » سياسي ، از ارفاق ويژه نهادهاي رسمي به «نومحافظه کاران » حاصل شده وچندان مقبوليت عام نيافته اما به هر حال يک «رخداده» واقعي ولزوما مورد پذيرش ، است . نتيجه اين پيروزي - ِلاجراً پذيرفته شده - در باز ي بدون رقيب اول اسفند سبب گرديده تا نومحافظه کاران فتح کرسي رياست جمهوري را به عنوان هدف کوتاه مدت سياسي وبعدٌا ارشاد ، اقناع و هدايت افکار عمومي را به عنوان هدف بلند مدت اجتماعي ، برگزينند. ^با اينکه هنوز نمي توان به طور دقيق و قطعي از اهداف ،اقدامات و برنامه هاي محافظه کاران سخن گفت اما مي توان رفتار ايشان را، که اينبار با ترکيب و هياتي نو ، « چراغ به دست » ، آمده اند تا «گزيده تر» کالائي عرضه کنند ، با استناد به دوره کوتاه عملکردشان در مجلس و البته تا حدي ، باز شناخت .
2- مجلس نو ، که آغاز شد نمايندگان جوان از پيران سالخورده تر شنيدند که بايد از «شعار » زدگي بپرهيزند .اين شد که نمايندگان گفتند: « نبايد اجازه دهيم مجلس هفتم به عنوان قهرمان در افکار عمومي طرح شود» در عمل اما نو محافظه کاران براي «هدايت» افکار عمومي شتاب بيشتري دارند.با نگاهي کوتاه به گزارش تعداد جلسات اندک مجلس هفتم، نطق هاي پيش از دستور، پيشنهادات و طرح استيضاح برخي وزرا و… مي توان رد اين حرکت شتابان را مشاهده کرد. بخشي از اين گروه تا آنجا پيش مي روند که روزگار «نامطلوب» و «سياه » ِ مردم را ترسيم مي کنند و لذا از يکسو سطح توقع مردم را بالا مي برند واز سوي ديگر براي تراز عملکردِ خود مقياس هايي دست نيافتني ، ارائه مي نمايند.^^طرح مساله نظارت استمراري در کنار نظارت استصوابي ، محدوديت مصونيت نمايندگان ، تاکيد بر کاري بودن مجلس هفتم ، آمادگي براي تصويب طرح پوشش اسلامي ، مخالفت با پروتکل الحاقي ،مخالفت با پيوستن به کنوانسيون رفع تبيعض عليه زنان،اجرايي کردن امر به معروف و نهي از منکر در جامعه ،.... گوشه اي از سياهه اي است که نومحافظه کاران در قامت « منجيان صالح ومقبول »با هدف دستيابي به « اتوپيائي خيالي » ، آن را اعلام کرده اند و در تلاشند تا افکار عمومي را با ارکستر خود هماهنگ يا به قول نايب رئيس اول مجلس ، هدايت کنند.
3- «مهندسي اجتماعي اتوپيائي » عنواني است که به اقدامات نومحافظه کاران ايراني مي برازد. رگه هايي از اين نوع مهندسي اجتماعي را در رفتارهاي شهردار و برخي اعضاي شوراي شهر تهران مي توان ديداما به نظر مي رسد برخي مجلسيان ، با وضوح بيشتري اين نوع رفتار سياسي با اجتماع امروز ايران را سرلوحه کار قرار داده اند.بدين ترتيب که ابتدا تصوير سياهي از اجتماع امروز ايران ارائه مي کنند و آنرا يکسره معلول عملکرد «اصلاح طلبان خائن آمريکائي» مي دانند و از طرف ديگر با طرح شعارهايي نظير «ژاپن اسلامي» ، «جامعه ارزشمدار» ، «قانون پوشش»و... پيامبر گونه ، اتوپيائي خيالي و نامقبول ترسيم مي نمايند.اما شواهد و دلايل زير نشان مي دهد پروژه نو محافظه کاران ، گرچه ممکن است در برخي جهات به فرجام رسد اما نمي تواند تمام و کمال شود:
الف – «مهندسي اجتماعي اتوپيايي » ٍمحافظه کاران چون اقدامات فراگير و گسترده را طلب مي کند ( جامعه ارزش مدار ، برقراري فوري امنيت در شهرها ، مبارزه عاجل با بد حجابي و...) نمي تواند از ميزان توفيق يا شکست برنامه هاي خود و علل آن آگاهي يابد و بيشتر خواسته هاي اين جريان در حد ايده باقي مي ماند و با استقبال کنشگران اجتماعي روبرو نمي شود.
ب – اين نوع مهندسي اجتماعي ، نمي تواند مانع نقض اغراض مندرج در خود شود:کوشش براي بازسازي جامعه با مخالفت هاي زيادي روبرو مي شود زيرا با منافع مستقر گروه هاي اجتماعي ، برخورد مي کند(در نظر بگيريم براي پوشش مردان و زنان که موضوعي سليقه اي است ، سخت گيري هايي صور ت گيرد) و در صورت اصرار به بازسازي اجتماعي – که پروسه اي« ديرياب» است – بايد مخالفان يا سرکوب شوند يا مجبور به اطاعت که اين هر دو ، ماهيت حکومت را به سمت «اقتدارگرايي» مي کشاند و حتي قادر نخواهد بود حدود توفيق خويش را دريابد نخواسته آنکه ادعاي«هدايت» افکار عمومي را داشته باشد. اقدامات آنها به سمت «برنامه ريزي بي برنامه» پيش مي رود و مهندسي اجتماعي ، اغراض خود را نقض مي کند.

ج – «مهندسي اجتماعي اتوپيائي» در لواي «سوسياليسم تخيلي» ، نه تنها جامعه اي نو که جهاني نو را طلب مي کند اما اين موضوع در حد خيال مي ماند . بيش از آنکه مقبوليت «آرمانشهر » مهم باشد ، «نجات بخشي » آن طرح مي گردد و فراموش مي شود که هر آينده اي ريشه در گذشته و حال دارد . نمي توان يکسره تمامي نابساماني ها را به دخالت خارجي مربوط کرد يا رقيب بيرون از صحنه را متهم نمود .سازندگان جامعه کنوني ، تمامي مردم و نمايندگان آنها در گروه هاي حاضر سياست امروز ايرانند.
هنوز از گذشته آنچنان دور نشده ايم که مقصر همه نابساماني ها ، ديگران باشند . ادعاي ساخت شهري نو ، ستون هايش معلق در هوا و تکيده درجايي جز شهرو رفتار ما ، خيالي مي نمايد و موقتي .چه رسد که از مقبوليتي گسترده هم محروم باشد.
* سخنان محمد رضا باهنر در جمع هيات هاي مذهبي 16/4/1383 : ...ما چاره اي جز اين نداريم که با مهندسي اجتماعي ،افکار عمومي را با ارشاد ، تبليغ و اقناع ، هدايت کنيم .
** نگاه کنيد به نطق پيش از دستور سليمان جعفرزاده 14/4/83 و تاکيد وي بر افزايش بيکاري ، فقر ،مشکلات اجتماعي ، بحرانهاي خانوادگي و....
منابع :
جامعه باز و دشمنان آن / کارل پوپر
روزنامه شرق از افتتاح مجلس هفتم / گزارش هاي آقاي جمشيدي و خانم مفيدي